Balıkesir uzun yıllar boyunca Türkiye’nin yumurta üretiminde önde gelen illerinden biri olarak anıldı. Bandırma ve Bigadiç çevresindeki üreticiler yalnızca bölgeyi değil, İstanbul başta olmak üzere büyük şehirleri de besliyordu. Hatta bir dönem “Türkiye’nin yumurta başkenti” ifadesi Balıkesir için kullanılıyordu.
Ancak son yıllarda tablo değişti. TÜİK verileri ve sektör raporları, liderliğin artık Afyonkarahisar’da olduğunu ortaya koyuyor.
Rakamlar Gerçeği Ortaya Koyuyor
Türkiye İstatistik Kurumu’nun 2022 yılı verilerine göre:
Afyonkarahisar’da yumurta tavuğu sayısı 14 milyon 915 bin seviyesine ulaştı.
Balıkesir’de bu sayı 5 milyon 224 bin civarında kaldı.
Bu tablo, Afyonkarahisar’ın Türkiye’deki toplam yumurta üretiminde yüzde 13,5 pay alarak ilk sıraya yerleştiğini, Balıkesir’in ise eski konumunun gerisine düştüğünü gösteriyor.
Gerilemenin Nedenleri
Balıkesir’in üretimdeki gerilemesi birden fazla etkenin birleşiminden kaynaklanıyor:
Küçük ölçekli yapı: Yumurta üretimi ağırlıklı olarak aile işletmeleri ve küçük kümeslere dayalı. Artan yem, enerji ve işçilik maliyetleri bu işletmeleri zor durumda bıraktı.
Salgın hastalıklar: 2000’li ve 2010’lu yıllarda yaşanan kuş gribi salgınları, özellikle biyogüvenlik önlemleri yetersiz olan üreticileri olumsuz etkiledi.
Teşviklere erişim zorluğu: Büyük yatırımcıların kolayca faydalandığı devlet desteklerinden küçük üreticiler yeterince yararlanamadı.
Rekabet baskısı: Afyonkarahisar’daki entegre tesisler, üretimden paketlemeye ve lojistiğe kadar tüm süreçleri tek çatı altında toplayarak maliyet avantajı elde etti.
Taht Sahibine Döner mi?
Balıkesir, tarih boyunca zor şartlarda bile ayağa kalkmayı bilen bir şehir oldu. Kuvayı Milliye ruhunun doğduğu bu topraklar, tarımda ve hayvancılıkta da pes etmeyen üreticileriyle tanınır. Bugün yumurtacılıkta liderlik Afyonkarahisar’ın elinde olabilir; ancak bu tablo, Balıkesir’in yeniden söz sahibi olamayacağı anlamına gelmez.
Doğru adımlar atıldığında, küçük üreticilerin birleşmesi, katma değerli ürünlere yönelmesi ve markalaşma hamleleriyle Balıkesir yumurtası tekrar pazarda güçlü bir yer edinebilir. Belki yeniden “tahtın sahibi” olmayız, ama “doğal ve güvenilir yumurtanın adresi” olmak hiç de uzak değil.
Balıkesir’de Yumurtacılığın Geleceği İçin Düşünülebilecek Adımlar
Kooperatifleşme: Ortak paketleme ve lojistik ağlarıyla küçük işletmeler güçlenebilir.
Katma Değerli Ürünler: Organik, gezen tavuk veya özel beslenmiş tavuk yumurtalarıyla Balıkesir fark yaratabilir.
Markalaşma: “Balıkesir Yumurtası” adıyla doğal ve güvenilir üretim imajı oluşturulabilir.
Modern Teknoloji: Akıllı kümes sistemleri ve biyogüvenlik yatırımları, salgınlara karşı koruma sağlayabilir.
Pazarlama Ağları: Yerel pazardan ulusal zincirlere uzanan işbirlikleri, ürünün ülke genelinde daha görünür olmasını sağlayabilir.
Bigadiç’in Altın Günleri
1970’lerde Bigadiç, yalnızca Balıkesir’in değil, Türkiye’nin en güçlü yumurta üretim merkezlerinden biriydi.
Bigadiç Tavukçuluk Kooperatifi, o dönemde Balıkesir’deki işletmelerin neredeyse yarısını bünyesinde toplamıştı.
Kooperatif sayesinde üreticiler yem, civciv ve ilaçta ciddi indirimlerden yararlanıyor; günlük ortalama 100 bin yumurta İstanbul ve İzmir gibi büyük pazarlara ulaştırılıyordu.
Bu yapı, küçük üreticilerin tek başına rekabet edemeyeceği dev pazarlarda Balıkesir’in adını duyurmuştu.
Balıkesir, “yumurta başkenti” unvanını bugün Afyonkarahisar’a bırakmış durumda. Ancak bu, yolun sonu değil. Kuvayı Milliye ruhunu taşıyan bu topraklarda üretici gücü hâlâ ayakta.
Doğru adımlarla Balıkesir yumurtası yeniden pazarda ağırlığını koyabilir. Belki liderlik tahtı başkasının elinde, ama Balıkesir’in yeniden güçlü bir oyuncu olması, halkın deyimiyle “biz yaparız be” demesiyle mümkün.
