Balıkesir, Türkiye’nin en önemli tarım merkezlerinden biri olarak zeytin, ayçiçeği, domates, mısır, üzüm ve sebze üretiminde ülke ekonomisine büyük katkı sağlıyor. Ancak bu üretimin arkasında, çoğu kez görünmeyen ama hayati öneme sahip bir emek gücü var: mevsimlik tarım işçileri. Özellikle yaz ve sonbahar aylarında binlerce işçi Balıkesir’e çalışmaya geliyor. Fakat bu işçiler, hem çalışma koşulları hem de sağlık açısından ciddi sorunlarla karşılaşıyor.
Balıkesir’de Tarım İşçilerinin Yoğunlaştığı Bölgeler
Balıkesir’in Altıeylül, Karesi, Sındırgı, Gönen, Manyas ve Bandırma gibi tarımsal üretimin yoğun olduğu ilçeleri, her yıl mevsimlik tarım işçilerine ev sahipliği yapıyor. Zeytin hasadı, tütün toplanması, ayçiçeği ve mısır üretimi gibi işler, işçilerin yoğun şekilde çalıştığı alanlar arasında.
Bu işçiler, genellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu’dan, özellikle de Şanlıurfa, Mardin, Batman ve Diyarbakır’dan geliyor. Aileleriyle birlikte gelen birçok işçi, çadırlarda veya geçici barınma alanlarında yaşamını sürdürüyor. Bu durum, hem barınma hem de hijyen açısından ciddi sağlık sorunlarını beraberinde getiriyor.
Sağlık Sorunlarının Başında Barınma ve Hijyen Eksikliği Geliyor
Mevsimlik tarım işçilerinin Balıkesir’de karşılaştığı en önemli sorunlardan biri barınma koşullarının yetersizliği. Çoğu kez tarla kenarlarına kurulan çadırlarda, elektrik ve temiz suya erişim olmadan yaşamaya çalışıyorlar.
Temiz su eksikliği, bulaşıcı hastalıkların yayılmasına neden oluyor.
Tuvalet ve banyo imkanlarının olmayışı, özellikle çocukların sağlık risklerini artırıyor.
Yazın sıcak, kışın soğuk hava koşulları, işçilerin bağışıklık sistemini zayıflatıyor.
Sağlık çalışanları, bu ortamların hem işçiler hem de onların çocukları için ciddi bir tehdit oluşturduğunu vurguluyor.
Uzun Çalışma Saatleri ve İş Kazaları
Tarım işçileri, Balıkesir’de genellikle günde 10-12 saat arasında çalışıyor. Üstelik çalışma koşulları ağır, iş güvenliği önlemleri ise çoğu kez yetersiz.
İlaçlama sırasında kullanılan kimyasallar, solunum yolu rahatsızlıklarına ve cilt hastalıklarına yol açıyor.
Ağır yük taşımak, kas-iskelet sistemi hastalıklarını tetikliyor.
Güneş altında uzun süre çalışmak, güneş çarpması ve sıvı kaybı gibi riskleri beraberinde getiriyor.
Ulaşım sırasında yaşanan servis kazaları, mevsimlik işçilerin sık karşılaştığı sorunlardan biri.
Tüm bu etkenler, işçilerin sağlığını doğrudan etkiliyor ve çoğu zaman kalıcı rahatsızlıklara yol açıyor.
Çocuk İşçiliği Hâlâ Bir Gerçek
Balıkesir’deki mevsimlik tarım işçilerinin önemli bir kısmı çocuklardan oluşuyor. Aileleriyle birlikte tarlaya gelen çocuklar, eğitimden geri kalıyor ve ağır iş yükü altında çalışmak zorunda kalıyor.
Çocuk işçiler, hem fiziksel gelişimlerini olumsuz etkileyen koşullarla karşılaşıyor hem de gelecekteki eğitim ve kariyer fırsatlarını kaybediyor. Uzmanlara göre bu durum, uzun vadede yoksulluğun nesilden nesile aktarılmasına neden oluyor.
Sağlık Hizmetlerine Erişimde Zorluklar
Mevsimlik işçilerin bir diğer önemli sorunu ise sağlık hizmetlerine erişimde yaşanan sıkıntılar. Çadırlarda yaşayan işçiler, genellikle sağlık ocaklarına uzak bölgelerde bulunuyor. Acil bir durumda ambulans çağrılması veya hastaneye ulaşım büyük zaman kaybına yol açabiliyor.
Ayrıca, işçilerin büyük bir kısmı sosyal güvenceden yoksun. Bu nedenle tedavi ve ilaç masraflarını karşılamakta zorlanıyorlar. Özellikle mevsimlik işçi ailelerinde hamile kadınlar ve küçük çocukların sağlık hizmetlerinden yeterince faydalanamaması, ciddi bir toplumsal sorun haline geliyor.
Çözüm İçin Öneriler
Balıkesir’de mevsimlik tarım işçilerinin karşılaştığı sağlık sorunlarına yönelik kalıcı çözümler için hem yerel yönetimlerin hem de merkezi hükümetin adımlar atması gerekiyor. Uzmanlar şu önerilerde bulunuyor:
Barınma Alanlarının İyileştirilmesi: Çadır yerine konteyner ya da prefabrik yaşam alanları sağlanmalı.
Temel Altyapı: Elektrik, temiz su ve kanalizasyon hizmetleri mevsimlik işçilerin yoğun olduğu bölgelere götürülmeli.
Mobil Sağlık Ekipleri: Sağlık Bakanlığı ve Balıkesir İl Sağlık Müdürlüğü, mevsimlik işçilere yönelik gezici sağlık hizmetlerini yaygınlaştırmalı.
Eğitim Desteği: Çocuk işçiliğini önlemek için geçici eğitim merkezleri kurulmalı.
İş Güvenliği: Tarımda iş kazalarını önlemek için işverenlerin denetimleri artırılmalı.
Görünmeyen Emeğin Görülmesi Şart
Balıkesir’de tarımın ayakta kalmasını sağlayan mevsimlik işçiler, hem ekonomik hem de sosyal açıdan vazgeçilmez bir rol üstleniyor. Ancak onların sağlıksız koşullarda yaşam mücadelesi vermesi, büyük bir çelişkiyi gözler önüne seriyor.
Balıkesir’de tarım işçileri ve sağlık sorunları, yalnızca işçilerin değil, toplumun tamamını ilgilendiren bir mesele. Çünkü gıda üretiminin sürdürülebilirliği, bu işçilerin sağlıklı ve güvenli koşullarda çalışmasına bağlı. Sonbahar hasat döneminde yine binlerce işçi Balıkesir’e gelirken, bu kez onların sorunlarının da gündemde olması gerekiyor. Sağlıklı, güvenli ve insanca koşullarda çalışmaları, yalnızca işçilerin değil, Türkiye’nin tarımsal geleceğinin de güvencesi olacak.
