Balıkesir, Türkiye’nin en güçlü hayvancılık merkezlerinden biri olarak biliniyor. Ancak son iki yılda büyükbaş üretiminde dikkat çeken bir yavaşlama yaşanıyor. Artan maliyetler, değişen yem politikaları ve üreticinin yeni tercihlerinin büyükbaş hayvancılığını nasıl etkilediği merak konusu.
Balıkesir, yıllardır Türkiye’nin en önemli büyükbaş üretim bölgelerinden biri olarak öne çıkıyor. Sındırgı’dan Manyas’a, Gönen’den Kepsut’a uzanan geniş coğrafyada hayvancılık güçlü bir ekonomik temel oluşturuyor. Ancak son iki yıldır üreticiler, büyükbaş hayvancılığında belirgin bir baskı hissediyor. Bu baskı, maliyet artışları ve değişen üretim koşulları nedeniyle büyükbaş üretiminde bir küçülmeye zemin hazırlıyor.
Birçok çiftçi, işletmesini küçültme ya da farklı üretim kollarına yönelme kararı alıyor. Bu tablo, “Balıkesir’de büyükbaş üretimi küçülüyor mu?” sorusunu daha sık duyulur hâle getiriyor.
Maliyet artışı üretimi doğrudan etkiliyor
Büyükbaş hayvancılığının en büyük sorunu yem fiyatlarındaki yükseliş oldu. Üreticiler uzun süredir yem-süt dengesinin bozulduğunu ifade ediyor. Birçok çiftlikte süt fiyatları sabit kalırken yem maliyetleri düzenli şekilde arttı. Bu durum, kâr marjını düşürdü ve işletmeleri zorladı.
Balıkesir’in özellikle Gönen, Manyas ve Susurluk hattında yoğunlaşan süt üreticileri, günlük giderlerin kontrol edilemez hâle geldiğini belirtiyor. Elektrik, mazot, veterinerlik hizmetleri ve işçilik maliyetleri son iki yılda ciddi seviyelerde yükseldi. Bu ekonomik tablo, büyükbaş hayvancılığını daha riskli ve sürdürülemez bir noktaya taşıyor.
Üretici yeni bir yön arıyor
Maliyetlerin artmasıyla birlikte üreticiler farklı üretim modellerine yönelmeye başladı. Balıkesir’de son dönemde üç eğilim dikkat çekiyor:
- Küçük ölçekli işletmelere dönüş
Büyük sürüleri beslemek giderek zorlaştığı için birçok çiftçi işletme kapasitesini düşürmeyi tercih ediyor. Daha az hayvan, daha yönetilebilir giderler anlamına geliyor. - Besicilikten süt üretimine geçiş
Bazı üreticiler daha düzenli nakit akışı sağladığı için süt üretimine yöneliyor. Ancak süt üretiminin de kendi içinde maliyet avantajları ve riskleri bulunuyor. - Kanatlı veya küçükbaş üretimine kayış
Son iki yılda Balıkesir kırsalında küçükbaş üretimine ilgi arttı. Kanatlı sektörüne giren üreticilerin sayısı da yükseliyor. Daha düşük maliyetli bu alanlar, büyükbaşın yükünü taşımakta zorlanan çiftçilere alternatif sunuyor.
Bu değişim, bölgedeki hayvancılık profilini yeniden şekillendiriyor.
Et fiyatları yükseliyor ama üretici kazanamıyor
Tüketici, et fiyatlarındaki yükselişi görünce üreticinin çok kazandığını düşünebiliyor. Ancak üretici cephesinde tablo oldukça farklı. Çünkü üreticinin maliyet artış hızı, satış fiyatlarına göre daha yüksek seyrediyor. Balıkesir’deki birçok işletme “Kâğıt üzerinde kâr var ama kasada yok” diyerek durumu özetliyor.
Besiciler, dananın bakım sürecinin uzun sürdüğünü ve maliyetlerin her ay arttığını vurguluyor. Bu nedenle et fiyatındaki artış, işletme giderlerini karşılamaya yetmiyor. Üretici, uzun vadede sürdürülebilir bir kazanç göremediği için sektörden uzaklaşmayı düşünüyor.
Gençlerin hayvancılığa ilgisi azalıyor
Balıkesir’de büyükbaş hayvancılığını etkileyen bir diğer unsur da genç nüfusun sektörü tercih etmemesi. Kırsaldaki gençler daha çok teknoloji, lojistik ve hizmet sektörüne yönelmeye başladı. Hayvancılığın ağır iş yükü ve düzensiz çalışma saatleri, yeni kuşak için cazip bulunmuyor.
Bu durum, köylerde işletme devralacak yeni neslin azalmasına yol açıyor. Bazı bölgelerde, özellikle Manyas ve Sındırgı kırsalında aile işletmeleri kapanma riskiyle karşı karşıya kalıyor.
Balıkesir’in güçlü yönleri hâlâ etkisini koruyor
Her şeye rağmen Balıkesir büyükbaş hayvancılığı için Türkiye’nin en ideal bölgelerinden biri olmayı sürdürüyor. Doğal meralar, uygun iklim koşulları ve yerleşik üretim kültürü bölgeye önemli avantaj sağlıyor.
Ayrıca Balıkesir’in Bandırma, Gönen ve Susurluk hattındaki yem fabrikaları üreticinin elini güçlendiriyor. Gelişmiş lojistik ağı da ürünlerin hızlı şekilde pazara ulaşmasını sağlıyor.
Bu avantajlar nedeniyle uzmanlar, Balıkesir’in tamamen büyükbaş üretiminden uzaklaşmayacağını, ancak üretim modelinin değişeceğini öngörüyor.
Bölgesel destekler ve yeni teşvikler belirleyici olabilir
Tarım politikalarında yapılacak güncellemeler, büyükbaş üretimindeki küçülmenin yönünü belirleyecek. Üreticiler; yem destekleri, enerji giderlerine yönelik teşvikler ve genç çiftçi programlarının genişletilmesini bekliyor.
Desteklerin güçlenmesi hâlinde Balıkesir’de büyükbaş üretiminin yeniden ivme kazanacağı düşünülüyor.
Küçülme var ama tamamen geri çekilme yok
Balıkesir’de büyükbaş üretimi son iki yılda açıkça yavaşladı. Üreticiler maliyet baskısı nedeniyle sürülerini küçültüyor ve alternatif üretim yolları arıyor. Ancak bölgenin hayvancılık birikimi ve doğal avantajları büyükbaş üretiminin tamamen terk edilmeyeceğini gösteriyor.
Gelecek dönemde Balıkesir’de daha küçük, daha verimli ve maliyet odaklı işletme modellerinin öne çıkacağı tahmin ediliyor.
