Biyolojik, fiziksel ve kimyasal nedenlerle deri bütünlüğünün bozulması, zarar görmesi sonucunda dokuların fizyolojik özelliklerinin geçici veya tamamen kaybolmasına yara adı verilir. Yara; oluş zamanına göre akut ve kronik; deri bütünlüğünün bozulmasına göre açık ve kapalı; bulaşma durumuna göre temiz ve kirli olarak çeşitlendirilir.
Deri, vücudun iskelet sisteminden sonraki en geniş organıdır ve vücut ağırlığının %15’ini oluşturur. Cilt sağlam ve bastırınca solmayan kızarıklık varsa evre 1, derinin epidermis tabakası soyulmuş ise evre 2, tam kat cilt kaybı olup yağ dokusu görülüyor ise evre 3, kastendon- kemiğe kadar derinleşmiş ise evre 4 olarak sınıflandırılır.
Yara iyileşmesini etkileyen faktörler de vardır; diyabet - bağışıklık sisteminde bozukluk olması sebebiyle oluşan problemlere vücudun cevap vermemesi, gecikmiş damarlanma - vitamin eksikliği, kollajen sentezinin azalması, - stres olarak sayılabilir.
Vücutta bir ağrılı problem olduğunda vücuttaki her şey o bölgeye yoğunlaşır. Bize gelen hastada şu ifadelerini dikkate almak gerekir; yorgunluk, uykusuzluk, kaygı, depresyon, sosyal çevre bozukluğu, beslenme bozukluğu varsa; kişinin yara iyileşme mekanizmasında bozukluk olabilir. Anamnez doğru ve ayrıntılı alınmalıdır. Altta yatan hastalık tespit edilmelidir.
Beslenme, günlük yaşam aktiviteleri, ruhsal döngü, bağırsak vitamin-mineral seviyeleri, Ph (Asidik bünye organ disfonksiyonlarının sebebidir), postur, sistem kinetiği, egzersiz (fonksiyonel egzersiz), iletişim (dinlemek ve aktarabilmek),hasta takip programı belirlenmelidir.
Yara bakımında; branş hekimleri tarafından belirlenen sebebe yönelik medikal ve yara bakım gereçleri temin edilir. Burada amaç yaranın evresine ve tipine göre iyileşme sürecini hızlandırmaktır. Bu tedavi eğitimli sağlık personeli tarafından uygulanmazsa uzuv kayıplarına veya hayati tehlikeye sebep olabilir.
Bası yarası ise genellikle kemik çıkıntıların üzerinde ortaya çıkan deri ve deri altı doku hasarıdır. Hareket kısıtlılığı olan hastalarda, pozisyonlama hatalarında sabit basınca maruz kalan hastalarda sık rastlanan bir durumdur. Sabit bası altında kalan vücut noktalarında kan akımı bozulur, sıkışan dokularda dolaşımın bozulması ile doku ölümü meydana gelir. Sürekli basınç, sürtünme, yırtılma, nemli kalma durumu ilerletir.Bası ülserleri geç tedavi edilirse hızla derinleşip, çapı genişleyip, ölümcül komplikasyonlara sebep olabilir.
Yatan bir hasta iki saat, oturabilen hasta her saat pozisyon değiştirmelidir. Bası yarasını önleyecek havalı yataklar, oturma minderleri tercih edilmelidir. Hasta pozisyonlanması, normal eklem hareketlerinin uygulanması, yara temizliği ve kişisel hijyenin tam sağlanması gerekir.
Günümüzde kullanılan gümüşlü pedler, yara spreyleri, yara kremleri uzman ekip tarafından belirlenip uygulanmalıdır. Durum kötüye giderse cerrahi operasyon gerekebilir.
Hasta ve aile eğitimi verilmeli, kullanacağı kıyafet seçimleri, uygulanacak egzersizler, tercih edilecek medikal yaklaşımlar ayrıntılı anlatılmalıdır.
