Gayrimenkul Değerleme Uzmanı, Sermaye Piyasası Kurumu’ndan lisans alan Eba Proje Danışmanlık firmasının sahibi Süreyya Septel, gayrimekul sektöründe yaşanan fiyat belirleme, proje değerlendirme konularını HABERCİ’ye anlattı. Septel, vatandaşların gayrimenkul alırken mutlaka lisanslı gayrimenkul değerleme uzmanlarına danışmalarını istedi.
Eba Proje Danışmanlık firması sahibi Gayrimenkul Değerleme Uzmanı ve Sermaye Piyasası Kurumu lisans sahibi Süreyya Septel, mesleğini ve gayrimenkul değerleme yöntemlerini HABERCİ’ye anlattı.
– Kısaca kendinizden bahseder misiniz?
Yükseköğrenimini Isparta ve Eskişehir’de üç ayrı üniversite bitirerek tamamladım. Harita Kadastro, İktisat ve Ekonometri alanlarından mezun oldum. T.C. Sermaye Piyasası tarafından yetkilendirilmiş lisanslı Gayrimenkul Değerleme Uzmanıyım. 2008 yılından beri, kendi kurduğum proje firmasında meslek hayatıma devam etmekteyim. Aynı zamanda uzlaştırmacı olarak görev almaktayım. Öğrencilik ve meslek hayatım boyunca çeşitli dernek ve gönüllük hareketlerine destek olmaya çalıştım. Evli ve iki çocuk annesiyim.
– T.C. Sermaye Piyasası tarafından yetkilendirilmiş lisanslı Gayrimenkul Değerleme Uzmanıyım derken nasıl bir mesleki faaliyet içersindesiniz?
Gayrimenkul Değerleme Uzmanlığı özellikle 2001 krizinden sonra gün yüzüne çıkmıştır. Bankaların ipotek aldığı gayrimenkullerin normal değerinin çok daha altında olduğu anlaşılınca, ipotek alınan taşınmazların değeri konusunda bağımsız bir denetim sistemi kurulmuştur. Gayrimenkul Değerleme Uzmanlığı, bir gayrimenkulün o günkü piyasa koşullarında değerini hesaplayan bir meslektir. El değiştirme bedeli, bu tespit edilen rakama yakın olması beklenir normal koşullarda.
– Bu meslek pek bilinmiyor. Müşteri kitleniz var mı?
Doğru pek fazla bilinen bir meslek değil, Genellikle Sermaye Piyasası Hükümlerine tabi kuruluşlar ve bankalara hizmet vermekteyiz. Bunların dışında ben ev alıyorum deyip danışanlar var.
– Somutlaştıracak olursak ne konuda bir faydamız olur vatandaşlara?
Gayrimenkul mevzuatı derin mevzuat, örneğin bir ev satın alacaksınız. Satın alırken sorulması gerekir en son soru evin değeri olmalı. Baştan sorulması gereken sorulardan bazıları, imar planı durumu, ruhsat tarihi, iskân tarihi, net ve brüt alanlar, zemin etüdü, sayamadığım birçok sorular dizisi. Size olayın ayrıntısını iki örnek ile anlatmaya çalışayım. 1997 yılında yapımına başlanmış,1999 depreminden önce yani, 5 yıl sonra 2004 yılında ruhsat yenilemesi yapılmış. 1999 depreminden sonra yönetmelik değişikliği ile yapı inşaat özellikleri çok değişti. Ruhsat tarihi inşaat başlama tarihidir. Size verilen ruhsatta yenileme ruhsatı tarihi 2004 yılını itibar alırsanız deprem yönetmeliğine uygun ev almış olmasınız. Böyle durumlarla çok karşılaşıyorum. Banka aracılığı ile uzman incelemesi yaparsak, bu ve buna benzer ayrıntıları kredi kullanıcısı ile paylaşamıyoruz. Burada yasal olmayan bir durum yok, kredi onaylanıyor da zaten, fakat deprem yönetmeliği ilkelerine uygun olmayan bir ev satın almış oluyorlar. Bir başka örnek vereyim projesinde iki bloklu bir siteden yazlık alınmış vatandaş Anadolu’dan göç etmiş gelmiş, kredi kullanacak tabi, arka blok tamamlanmış, ön blok başlanmamış, yerine taş döşenmiş, araç otopark çizgileri çekilmişti. Orta yaş bir beyefendi ise sevinçle bana aldığı dairesinin geniş otoparkını, manzarasını övmeye başladı. Düşünceli düşünceli dairede incelememi yaptım. Projenin birinci etabı tamamlanıp satışı bitince ikinci etap başlayacağını, alınan dairenin arka cephede kalacağını bir gün sonra söylemeden edemedim.
– Ev alacaklara önerileriniz nelerdir?
Bakınız vatandaşımız çok paralar verip bir ev almaktalar, evet aklı salim olarak bir bilene sormakta, danışmakta, temkinli olmaktadır. Kredim çıktı benim tamam demesinler, kaç kişi bankadan Gayrimenkul Değerleme Raporu’nu okudu ve yorumladı ev alırken.? Gayrimenkul Değerleme Raporu banka tarafından talep edilmekte ve kendi şartnamelerime göre yaptırmaktadır. Vatandaşımızın mutlaka gayrimenkul edinirken bir Gayrimenkul Değerleme Uzmanına başvurması kişinin menfaatine olacaktır.
– Hayatınızda işiniz dışında, siyasi bir kimliğinizde var. Malum yerel seçim sürecinizdeyiz. Bu konuda neler söyleyeceksiniz?
Evet, siyasi bir kimliğim var. 27. Dönem Milletvekili aday adaylığım oldu. Halen partimde faaliyetlerim devam ediyor. Burada söylemem gereken mesleki birikimim ve çalışma alanımla da alakalı olduğundan söyleyeceklerim şehircilik adına olacak. Belediyecilik ülke kalkınmasında birincil göstergedir. Geçtiğimiz dönemde Büyükşehir Kanunu ile birlikte kırsal mahallelerimiz belediyecilik faaliyetlerinde hatırı sayılır bir etki yaratmış ve kırsal mahallerimize inanılmaz hizmetler götürülmüştür. Zamanın değişmesi ile şatların da değişeceği inkar edilemez.
Ülkemizde gelişmiş şehircilik adına birçok düzenleme yapılmıştır. Bunlardan bir tanesi Kentsel Dönüşüm ile ilgili olan düzenlemeler. Bunun önündeki en büyük engel gelir seviyesi az bölgelerde kentsel dönüşüm yapılacak olması. Bunun için vergi mevzuatımızda düzenleme var, fakat imar mevzuatımızla bütünleşmiş değil, bu durumu düzenlemeliyiz.
Şöyle somutlaştırayım; Sütlüce Mahallesi’nde şu anda 100 bin lira olan taşınmazın değeri, dönüşümden sonra 300 bin lira olacak bir proje yapıldığı zaman bu değer artışının kazancını devlet ve mülk sahibi alması gerekir. Düzenlemeler bu meyanda yapılmalıdır.
– İmar affı konusunda neler söyleyeceksiniz?
Çevre ve Şehircilik Bakanımız Murat Kurum’un açıklamaları biliyoruz. 9 milyona yakın bir müracaat olmuş, rakamın 15 milyon olması bekleniyor. Bunu görmezden gelemezdik.
Hukuksal olarak kentsel düşümünde önüne engel bir durumdu bu. İmar affı bazılarının çarpıtıldığı gibi kamu malını talan edenin yanına kar olacağı bir mevzuat değil.
– Son olarak söyleyecekleriniz nelerdir?
Şehirleşme adına etkin bir sonuç olacağını düşündüğüm, uzun yıllardır düşündüğüm 2019 Cumhurbaşkanlığı Program’ında yer alan ‘Taşınmaz Değerleme Sistemi’nin kurulacak olması. Bu sürecin sonrasında taşınmazların satışında artık asgari değer olarak belediye rayiç değeri değil ‘Gerçek Değer’ esas alınacak. Bu ilk olarak alım satım harcının artması demek, fakat ileriki dönemde toplumsal adalet için mükemmel bir uygulama olacak. Kentsel dönüşüme ışık tutacak, kamulaştırma uygulamalarında vatandaş mağdur olmayacak. (Haber Merkezi)
