Uzun yıllar Türk-İş Balıkesir İl Temsilciliği yapan halen Teksif İş Sendikası Balıkesir Şube Başkanlığı görevini sürdüren Hüseyin Akyüz, çalışan annelerin pek çok haklara sahip olduğunu, bazı annelerin, iş yerinde hangi haklarının olduğunu bilemeyince, sağlanan kolaylıklardan da yararlanamadığına dikkat çekerek, anne ve anne adaylarının hakları konusunda açıklamada bulundu.
Akyüz, açıklamasında yasaların ve sosyal güvenlik mevzuatının birçok alanda annelere pozitif ayrımcılık sağladığını söyledi. Bu durumun daha çok kadının üretime ve istihdama katılımını teşvik etmeyi amaçladığını anlatan Akyüz, “Yasaya göre, kadın işçilerin doğumdan önce 8 ve doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 haftalık (112 gün) izin hakkı var. Çoğul gebelikte (ikiz gibi hallerde) bu süreye 2 hafta daha ekleniyor” bilgisini verdi.
GÜNDE 1.5 SAAT SÜT İZNİ
Hamilelik süresince periyodik kontrollerde işverenin ücretli izin vermek durumunda olduğunu belirten Akyüz, “Annelere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam 1.5 saat süt izni veriliyor. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağını işçi kendisi belirliyor” dedi.
“HEM ÇALIŞ HEM DE BEBEĞİNE BAK”
Çalışan annelerin, doğum izninden sonra çocukları okul çağına gelene kadar yarı zamanlı çalışabildiğini, Annelerin, yasal doğum izinleri bittikten sonra ilk çocuk için 2 ay, ikinci çocuk için 4 ay, 3 veya daha fazla çocuk için 6 ay yarım gün çalışarak, çalışmadığı mesainin ücretini devletten alabildiğini anlatan Akyüz, “Çocuk engelli doğarsa süre 360 güne çıkıyor” diye konuştu.
ASGARİ ÜCRETLİYE AYDA 2 BİN 289 LİRA
Yarım çalışma ödeneği için doğum izni bittikten sonra 30 gün içinde İşkur’a başvuru yapılması gerektiğini hatırlatan Akyüz, “İşsizlik Fonu’ndan da brüt asgari ücretin yarısı tutarında ödeme yapılıyor. Gerisini patron ödüyor. 2019 yılı için İşsizlik Fonu’ndan ödenen tutar aylık 1279 lira. Yarı zamanlı çalışma döneminde yarım maaş hakkından yararlanabilmek için işçi adına son 3 yılda en az 600 gün prim bildirilmesi gerekiyor. Bu ödemeyi alan asgari ücretli bir annenin eline 2 bin 289 lira geçiyor” dedi.
PARASIZ İZİNLER
SSK’lı annelerin, 16 haftalık analık izni süresinin bitiminden itibaren 6 aya kadar ücretsiz izin kullanabildiğini anlatan Akyüz, “2016’da yapılan düzenlemeyle çalışan anne babalara, çocuk okula başlayıncaya kadar yarı zamanlı çalışma hakkı tanındı. Bu kapsamda, işçi ve memurlara doğum sonrası 2 ay ile 6 ay arasında değişen yarım gün çalışma hakkını kullandıktan sonra, çocukları ilköğretime başlayıncaya kadar yarı zamanlı çalışma olanağı sağlandı. Yasa, SSK’lı anne için yürürlüğe girerken, memur anneler konuyla ilgili yönetmeliğin bir an önce çıkmasını bekliyor” diye konuştu.
EŞ DURUMU
Kısmi süreli çalışmak için işçinin bir ay önceden işverene yazılı talepte bulunması gerektiğini söyleyen Akyüz, “Talep yazısında kısmi süreli çalışmaya hangi tarihte başlanacağı, hangi günlerde veya hangi saatler arasında çalışılacağı belirtilmeli. İşçi, yazıya, eşinin çalıştığına dair belgeyi de eklemeli. Ebeveynden birinin çalışmaması halinde, çalışan eş kısmi süreli çalışma hakkından yararlanamaz. Ancak, çalışmayan eşin sürekli bakım ve tedavi gerektiren hastalığı bulunması halinde, çalışan eş kısmi çalışma hakkını kullanabilir” diye konuştu.
3 ÇOCUK 6 YIL BORÇLANMA
İşçi, memur, esnaf statüsündeki kadınların, doğumdan sonra boşta geçen sürelerinin 2 yıla kadar olan kısmı için borçlanma yapabildiğini ifade eden Başkan Akyüz, “Borçlanma hakkı, 3 çocuğa kadar kullanılabiliyor. Üç çocuğu bulunan anne, toplam 6 yıla kadar borçlanabilir. Doğum borçlanması hakkından yararlanabilmek için doğumdan önce işçi, memur veya esnaf statüsünde sigortalı olmak gerekiyor” diye konuştu.
TEK SEFERLİK EMZİRME ÖDENEĞİ
Doğum yapan kadınlara 178 lira ‘emzirme ödeneği (süt parası)’ ödendiğini anlatan Akyüz, “Bu para çalışan, çalışmayan her anne için veriliyor. Anne sigortalı değilse para sigortalı babaya veriliyor. Başvuru SGK il müdürlüğüne, sosyal güvenlik merkezine yapılıyor. Bağkur’lu anneler de süt parası alabiliyor. Bir kereliğine ödeniyor” bilgisini verdi.
YENİDOĞAN PARASI
Doğum yapan tüm annelere çocuk parası verildiğini söyleyen Akyüz, “İlk çocukta 300, ikincide 400 ve üçüncüde 600 lira ödeniyor. Yeni doğan çocuk yardımı için başvuru Aile Bakanlığı İl Müdürlükleri’ne, ilçede ise kaymakamlıklara yapılıyor. TC kimlik numarasıyla ‘aile.gov. tr’den de başvuru imkanı var” diye konuştu.
“MAAŞA GÖRE DEĞİŞİYOR”
Akyüz, açıklamasının sonunda şu bilgiyi verdi: “Anneye yapılan en yüksek tutarlı ödeme doğum (rapor) parası. Maaşa göre değişiyor ve 112 gün üzerinden hesaplanıyor. En düşük ödeme 6367 lira. Para annenin adına açılan Ziraat Bankası hesabına yatıyor. Paranın yatıp yatmadığını, doğum izniniz biter bitmez ‘turkiye.gov. tr’den kontrol edin.” Cengiz GÜNER
