Edremit Körfezi’nde deniz suyu tabanındaki sıcaklık artışı hem zeytin üreticilerini hem de turizm işletmelerini endişelendiriyor. Bölgedeki uzmanlar, dip ısınmasının sürdürülebilir üretim ve turizm sezonu için yeni önlemleri zorunlu kıldığı konusunda hemfikir.
Balıkesir’in Körfez hattında son iki yıldır ölçülen dip ısınması, bölgenin hem tarımsal üretimini hem de turizm ekonomisini etkileyebilecek yeni bir risk olarak öne çıkıyor. Körfez’de dip suyu sıcaklıklarının belirgin şekilde yükselmesi, yaz aylarında sahillerdeki su kalitesini ve zeytin üreticilerinin mikroklima beklentilerini doğrudan etkiliyor. Özellikle Ayvalık, Edremit ve Burhaniye hattında hissedilen bu değişim, hem bölge ekonomisini hem de ekosistemi yakından ilgilendiriyor.
Uzmanlar dip ısınmasının oluşumunda iklim değişikliği, kentsel yoğunluk, kıyı yapılaşması ve akıntı sistemlerindeki zayıflamanın etkili olduğunu vurguluyor. Balıkesir’in turizmde taşıyıcı kolonu olan “Körfez hattı”, aynı zamanda Türkiye’nin en nitelikli zeytin üretim merkezlerinden biri. Bu nedenle dip ısınması, iki temel sektörü aynı anda ilgilendiren kritik bir başlık hâline geldi.
Dip ısınması Körfez’i nasıl etkiliyor?
Son yıllarda yapılan ölçümlerde deniz yüzeyi sıcaklıklarının yaz aylarında mevsim normallerinin üzerine çıktığı biliniyor. Ancak asıl dikkat çeken unsur, dip suyu sıcaklıklarının da yükselmesi. Bu durum deniz ekosisteminde oksijen seviyelerini düşürüyor. Su altındaki ısınma nedeniyle plankton dengesinde bozulmalar yaşanabiliyor ve kıyı turizmini olumsuz etkileyen bulanıklık artabiliyor.
Ayvalık açıklarında yapılan bölgesel izlemelerde uzmanlar, özellikle durağan dönemlerde suyun daha yavaş yenilendiğini ifade ediyor. Bu tablo, Körfez’in doğal “havuz etkisini” güçlendirerek sıcaklığın tabanda birikmesine yol açıyor.
Edremit Körfezi, jeolojik yapısı gereği akıntı hareketlerinin sınırlı olduğu bir alan. Bu özellik, ısınmanın derin kesimlerde daha uzun süre kalmasına zemin hazırlıyor. Bu nedenle dip ısınması, sadece turizm sezonunun değil, Balıkesir'in uzun vadeli ekoturizm planlarının da belirleyicisi hâline geliyor.
Zeytincilik için kritik bir mikroklima değişimi
Körfez hattında yıllardır devam eden zeytin üretimi, belirli sıcaklık ve nem dengesine bağlı bir mikroklima sayesinde yüksek kalite sağlıyor. Ancak son iki yılda gözlenen sıcaklık değişimleri, üreticilerde yeni bir endişe yarattı.
Zeytin bahçeleri denizden yükselen gece nemi ve serin esintilerle doğal bir dengeleme yaşarken sıcaklığın artması bu mekanizmayı zorluyor. Özellikle verim, meyve tutumu ve yağ oranı açısından önemli olan iklim dengesi bozulduğunda, üreticiler daha fazla sulama yapmak zorunda kalıyor. Bu da hem maliyetleri yükseltiyor hem de su kaynakları üzerinde baskı oluşturuyor.
Edremitli üreticiler, kıyı hattında “gece serinliğinin eskisi kadar hissedilmediğini” ifade ediyor. Bu durum özellikle erken hasat yapan üreticilerin planlamalarını değiştirmesine neden oluyor. Saatlik sıcaklık dalgalanmalarının bile yağ oluşumunu etkilediği düşünüldüğünde, dip ısınmasının tarımsal üretimde nasıl zincirleme bir etki yaratabileceği daha net görünüyor.
Turizm işletmeleri sezonu yeniden planlıyor
Dip ısınmasının turizm üzerindeki etkisi sadece su sıcaklığıyla sınırlı değil. Su kalitesindeki dalgalanmalar, kıyı şeridinde yaşanan bulanıklık ve sıcak havanın uzayan dönemlerde kalıcı hâle gelmesi, işletmelerin sezon planlarını etkiliyor.
Ayvalık, Cunda, Altınoluk ve Ören’deki turizmciler, sezon başlangıcının birkaç hafta öne çekildiğini; ancak yaz sonundaki sıcaklığın da artık daha uzun sürdüğünü belirtiyor. Bu durum avantaj gibi görünse de denizdeki ısınma, su altı yaşamının dengesi bozulduğunda dezavantaja dönüşebiliyor.
Bazı işletmeler yüzme alanlarını düzenli olarak temizlemek için ek maliyet ayırıyor. Ayrıca dalış okulları, sıcaklık artışı nedeniyle bazı bölgelerde görüş mesafesinin düştüğünü dile getiriyor. Körfez’deki ekoturizmi besleyen su altı habitatı, dip ısınması uzun sürdüğünde baskı altında kalabiliyor.
Bilim insanlarından uyarı: Önümüzdeki 5 yıl kritik
Bölgede çalışan araştırmacılar, Balıkesir’in iklim değişikliğine karşı en kırılgan alanlarından birinin Körfez olduğunu belirtiyor. Çünkü hem tarım hem turizm hem de yerleşim baskısı aynı hatta yoğunlaşıyor.
Uzmanlara göre önümüzdeki beş yıl boyunca dip suyu sıcaklıklarının düzenli izlenmesi, kıyı yapılaşmasının kontrol altına alınması ve bölgesel akıntıyı güçlendirecek ekolojik projelerin hayata geçirilmesi gerekiyor. Aksi hâlde Körfez’in doğal taşıma kapasitesi zorlanabilir.
Belediyeler, üniversiteler ve sivil toplum kuruluşları arasında oluşturulacak ortak izleme mekanizmaları, hem zeytin üreticileri hem de turizm sektörü için erken uyarı niteliği taşıyabilir.
Çözüm için bölgesel işbirliği şart
Balıkesir Körfezi’nin geleceği, dip ısınmasını yalnızca çevresel bir başlık olarak değil, ekonomik bir risk olarak değerlendirmeye bağlı. Bölgedeki yerel yönetimler temiz su akışını artıracak projeler üzerinde çalışırken, tarım sektörü daha dirençli üretim modellerine yöneliyor. Turizm işletmeleri ise sezon planlarını iklim değişiminin yeni gerçekliğine göre güncelliyor.
Dip ısınması yakın gelecekte hem üreticilerin hem işletmecilerin hem de bölge halkının birlikte yönetmesi gereken bir süreç olacak. Balıkesir’in zenginliği olan zeytincilik ve turizmin korunması, bu bütüncül yaklaşımın başarısına bağlı.
