Balıkesir, verimli toprakları ve uygun iklimiyle Türkiye’nin en önemli domates üretim merkezlerinden biri. Peki, kış hazırlıklarının başladığı bugünlerde salçalık domates denildiğinde bölgedeki üreticilerin ilk tercihi hangi tür oluyor?
Balıkesir, tarımsal üretim açısından Türkiye’nin önde gelen illerinden biri. Marmara ve Ege iklimlerinin birleştiği bu bereketli topraklar, her yıl binlerce ton domatesin yetişmesine olanak tanıyor. Domates, Balıkesir tarımında hem sofralık tüketim hem de sanayiye yönelik üretim açısından önemli bir paya sahip. Özellikle salçalık domates, yaz aylarında tarlalardan fabrikalara ve evlerdeki kazanlara uzanan üretim zincirinin en değerli halkalarından biri olarak öne çıkıyor.
Balıkesir’de Yetiştirilen Domates Türleri ve Yetiştiği Bölgeler
Balıkesir genelinde en yaygın domates üretim alanları Karesi, Altıeylül, Bandırma, Gönen, Manyas, Susurluk, Sındırgı ve Bigadiç ilçelerinde yer alıyor. Bu bölgelerde hem sofralık hem de sanayi tipi domatesler yetiştiriliyor.
- Rio Grande: Orta boy, oval yapılı ve et oranı yüksek bir tür. Susuzluğa dayanıklı olması ve yüksek kuru madde oranıyla salça üretiminde tercih ediliyor.
- H2274: Sanayi tipi, parlak kırmızı rengi ve kalın kabuğuyla nakliyeye uygun. Bandırma ve Gönen’de yaygın.
- Heinz 1370: Yoğun kırmızı pigmenti ve homojen pişme özelliği ile salça fabrikalarının gözdelerinden. Manyas ve Susurluk civarında yaygın ekim yapılıyor.
- Yerli “Köy Domatesi” Türleri: Özellikle Sındırgı ve Bigadiç’te yetiştirilen, aroması yoğun, eti dolgun yerli tohum domatesler ev salçası için tercih ediliyor.
Salça İçin En Verimli Tür ve Nedenleri
Balıkesir’de hem çiftçiler hem de salça fabrikaları, verimlilik açısından Rio Grande türünü öne çıkarıyor. Bunun temel nedenleri:
- Yüksek Kuru Madde Oranı: Salça kaynatılırken suyun hızlı buharlaşmasını sağlar, pişirme süresini kısaltır.
- Etli ve Tohumu Az: Daha yoğun kıvamlı salça elde edilir.
- Dayanıklılık: Hasat sonrası bozulmaya karşı dirençlidir, uzun nakliye sürecinde kalitesini korur.
- Verim: Dekar başına yüksek tonaj elde edilir, çiftçi için ekonomik avantaj sağlar.
Yerli köy domatesleri ise özellikle ev yapımı salça için tercih ediliyor. Aromasının yoğun olması, salçaya doğal bir tat vermesi ve geleneksel üretim kültürüne uygunluğu, onları mutfaklarda ayrıcalıklı bir yere taşıyor. Ancak verimlilik açısından sanayi tipi türler kadar yüksek olmadıkları için ticari üretimde daha az tercih ediliyor.
Gelenekten Geleceğe Salça Üretimi
Balıkesir’de yaz sonunda birçok evin bahçesinde büyük bakır kazanlarda kaynayan salça, sadece bir gıda ürünü değil, kuşaktan kuşağa aktarılan bir gelenek. Üreticiler, tohum seçiminden hasada kadar geçen süreçte iklim koşullarını ve toprak yapısını dikkate alarak en uygun domates türünü belirliyor. Rio Grande gibi sanayi tipi domatesler, yüksek verim ve kısa pişirme süresiyle öne çıkarken, yerli tohum köy domatesleri ise lezzet açısından baş tacı olmaya devam ediyor.
