Türkiye’de “yeni il” tartışmaları yeniden alevlenirken, Balıkesir’in iki köklü ilçesi Bandırma ve Edremit, il olma listelerinde başı çekiyor. Her iki ilçenin de iddialı olduğu bu senaryoda, “Bandırma mı Edremit mi?” tartışması hem ekonomik hem kültürel hem de stratejik açılardan yoğunlaşıyor.
Tarihsel Miras ve Kimlik
Bandırma, Marmara Denizi kıyısında stratejik bir liman şehri olarak tarih boyunca önemli bir ticaret merkezi oldu. Sanayi ve ulaşım odaklı kalkınması, Bandırma’yı hem kıyı kenti hem de lojistik odaklı bir merkez hâline getirdi.
Edremit ise Ege kıyısında, Kaz Dağları eteklerine yayılmış tarihi zenginliklere sahip. Antik adıyla Adramytteion olarak bilinen Edremit, zeytinyağı kültürü, doğal peyzajı ve turizm potansiyeliyle kimliğini koruyor.
Bu tarihsel farklılık, il olma talebinde her bir ilçenin öne çıkan yönlerini de şekillendiriyor: Bandırma üretim ve ticaretiyle, Edremit doğa ve tarımla sembolik bir “şehir kimliği” kuruyor.
Demografi ve Nüfus Yapısı
Nüfus açısından bakıldığında, Edremit 2024’te yaklaşık 173.689 kişiye ulaşmış durumda. Bandırma ise aynı dönemde 167.363 nüfusa sahip. Bu veriler, her iki ilçenin de önemli bir insan kaynağına sahip olduğunu ve il olma için nüfus açısından kritik kitleyi karşıladığını gösteriyor.
Demografik açıdan da Edremit, kadın nüfus oranının biraz daha yüksek olmasıyla (yaklaşık %51,3) kültürel ve hizmet odaklı gelişmeye uygun bir yapı gösteriyor. Bandırma’da ise genç ve iş gücüne katılan nüfus dengesi, sanayi ve ticaret için verimli bir zemin sunuyor.
Ekonomi: Sanayi mi Turizm mi?
Bandırma, limanı, organize sanayi bölgeleri ve lojistik avantajıyla ekonomik olarak güçlü bir ilçe olarak öne çıkıyor. Limanından deniz taşımacılığına, sanayi tesislerinden ticarete kadar geniş bir üretim altyapısına sahip olması, Bandırma’nın il olma potansiyelini ekonomik olarak destekliyor.
Edremit ise tarım (özellikle zeytin), turizm (yazlık tatil beldeleri, Kaz Dağları) ve doğa odaklı ekonomik modelle öne çıkıyor. Doğal kaynaklara dayalı bu ekonomi, sürdürülebilir gelir döngüsü yaratıyor ve il olma önerisini güçlü kılıyor.
Spor ve Kimlik: Bandırmaspor vs 1966 Edremitspor
Spor açısından, Bandırmaspor (1965’te kurulan kulüp) önemli bir yer tutuyor. TFF 1. Lig seviyesinde mücadele eden kulübün varlığı, Bandırma’nın hem yerel halk hem de dış arenada tanınırlığını artırıyor.
Edremit ise 1966 Edremitspor ile sportif kimliğini koruyor. Kulüp Bölgesel Amatör Lig’de yer alıyor ve topluluk için önemli bir aidiyet sembolü. Edremitspor’un yerel destekçileri, il olma mücadelesinde sporun bir kültür bağlayıcısı olabileceğini savunuyor.
Sosyo-Kültürel Avantajlar
Edremit, zeytinyağı kültürü, Kaz Dağları ve doğa turizmiyle hem yazlık hem yıl boyu yaşanan bir yaşam alanı sunuyor. Altınoluk ve Akçay gibi beldelerde turizm ekonomisi oldukça güçlü. Bu çeşitlilik, ilçeyi sosyal açıdan çekici kılıyor.
Bandırma ise liman kent kimliği ve sanayi işçileriyle daha kozmopolit bir profil sunuyor. Sanayi altyapısına bağlı olarak kentsel yaşam dinamikleri gelişmiş ve ticari kültür yaygın. Bu yapı, il olunduğunda kamu hizmetlerinin standardını yükseltme potansiyeli taşıyor.
Ulaşım ve Yatırımlar: Rekabetin Temeli
Sürdürülebilir idari dönüşüm için ulaşım altyapısı kritik. Bandırma, deniz, kara ve demiryolu bağlantılarıyla stratejik bir transit noktası. Veriler, Bandırma limanının lojistik potansiyelinin güçlü olduğunu ortaya koyuyor.
Edremit ise son yıllarda altyapı yatırımı aldı. Edremit Kuzey Çevre Yolu projesinin tamamlanmasıyla birlikte, ilçe içi ulaşımı iyileştirirken aynı zamanda il olma vizyonunu da destekliyor.
İl Olabilecek İlçeler Listesi ve Avantaj Karşılaştırması
TÜİK’in il olma potansiyeli taşıyan 24 ilçeyle ilgili değerlendirmesinde Bandırma ve Edremit açıkça öne çıkıyor. Bazı kaynaklara göre, Edremit il olmayı en fazla hak eden ilçelerden biri olarak görülüyor. Bandırma da limanı ve sanayi altyapısı sayesinde il statüsü kazanma açısından stratejik avantajlara sahip.
Edremit avantajı: güçlü turizm + tarım + yaz nüfusu patlaması
Bandırma avantajı: lojistik + sanayi + liman geçiş potansiyeli
Bandırma mı, Edremit mi? Kazanan Balıkesir
“Bandırma ile Edremit arasındaki il olma” mücadelesi, aslında Balıkesir’in kalkınma senaryoları arasındaki farklı vizyonları ortaya koyuyor. Bandırma, sanayi ve lojistik gücüyle ekonomik motor olarak öne çıkarken; Edremit, zeytin, doğa ve turizm eksenli sürdürülebilir bir gelecek vaadediyor.
İl olma kararı verildiğinde, Balıkesir’in yönünü iki farklı ama tamamlayıcı potansiyel belirleyecek. Hangisi öne çıkarsa çıksın, kazanan büyük ihtimalle Balıkesir’in bizzat kendisi olacak.
