Kazdağları’nın zengin florası, her geçen gün biraz daha yok oluyor. Adaçayı, kekik, oğulotu, kantaron gibi şifalı bitkiler, doğa yürüyüşü süsüyle torbalara dolduruluyor. Yetkisiz toplayıcılar ve pazarda etiketsiz satış yapanlar, doğaya onarılması güç zararlar veriyor.
Kazdağları’nın eteklerinden yükselen doğal kokular, geçmişte şifa olarak toplanırken bugün ticarete dönüştü. Doğa sever kılığına giren bazı kişiler, kontrolsüzce şifalı bitki toplayarak bölgenin ekolojik dengesini tehdit ediyor. Üstelik bu durum, sadece doğayı değil, geleneksel bilgiyle doğaya saygı çerçevesinde yaşayan yerel halkı da olumsuz etkiliyor.
Kazdağları’nın Zeytinli, Güre ve Mehmetalan köyleri çevresinde yaşayan birçok vatandaş, son yıllarda bu tür faaliyetlerin arttığını dile getiriyor. Yıllardır doğayla iç içe yaşayan 63 yaşındaki köylü Hatice Teyze durumu şöyle özetliyor:
“Evvelden oğulotu her taşın dibindeydi, şimdi bulmak için yaylanın ta en tepesine çıkıyoruz. Toplarken kökünden söküyorlar, bir daha da orada bir şey bitmiyor.”
DOĞA GEZİSİ Mİ, KAÇAK HASAT MI?
Bitki toplayıcılarının çoğu, bunu bir hobi ya da kişisel kullanım amacıyla yaptığını söylüyor. Ancak uzmanlar uyarıyor: Birçok kişi aslında topladığı bitkileri pazarlarda ya da sosyal medya üzerinden satıyor. Bu da hem yasaları hem doğayı ihlal anlamına geliyor.
Kazdağları’ndaki bir doğa yürüyüşü rehberi, durumu şöyle anlatıyor:
“Günübirlik gelen gruplar arasında, ellerinde poşetle dağ kekiklerini sökenlere sıkça rastlıyoruz. Uyarıyoruz ama bazen tepki bile alıyoruz. Kontrol yok, denetim yok.”
UZMANLAR UYARIYOR: ENDEMİK TÜRLER TEHLİKEDE
Bu tür bilinçsiz toplama faaliyetlerinin telafisi güç sonuçlara yol açtığını söyleyen uzmanlar, “Kazdağları’nda bazı bitkiler sadece bu bölgeye özgüdür. Bilinçsiz şekilde sökülen her bitki, bir türün yok oluşuna sebep olabilir. Toplama, izinli ve bilimsel temelli yapılmalı” diyor.
PAZARLARDAKİ BİTKİLERE DİKKAT: ETİKET YOK, KAYIT YOK
Balıkesir’deki birçok pazarda “Kazdağı’ndan toplama doğal kekik” etiketiyle satılan ürünler, genellikle izinsiz toplanmış oluyor. Ne menşei belli, ne üreticisi. Ne hijyen koşulları kontrol altında, ne de doğaya etkisi.
DOĞA GÖNÜLLÜLERİNDEN YETKİLİLERE ÇAĞRI
Sahada aktif denetim yapılmasını isteyen çevreci vatandaşlar ise “Milli Parklar Müdürlüğü denetimlerini artırmalı. Ayrıca halk bilinçlendirilmeli. Her doğa yürüyüşü, doğaya fayda değilse zarar vermemeli” çağrısında bulundu.
YASAL ZEMİN NE DİYOR?
5199 Sayılı Hayvanları Koruma Kanunu ve 2872 Sayılı Çevre Kanunu kapsamında, doğaya zarar vermek suç sayılıyor. Ayrıca, tıbbi ve aromatik bitkilerin izinsiz toplanması 2021 yılı itibariyle idari para cezasına bağlandı.
ÇÖZÜM NE OLMALI?
- Belirli bölgelerde kontrollü toplama alanları belirlenmeli.
- Doğa rehberleri ve köylüler bilgilendirilmeli, toplama eğitimi verilmeli.
- Pazarlarda etiket, menşe ve izin belgesi zorunlu hale getirilmeli.
- Sosyal medya satışları denetlenmeli.
