Bir önceki yazımda iyi bir ebeveyn olmayı sizlerle paylaşmıştım. Hiç şüphesiz ki çocukların başarısı, kaygısı ve hayata bakış açılarını etkileyen, yön veren ebeveynleridir. Ebeveynlerden de birçok rol model olması beklenir. Öğretmen, aşçı, doktor, terzi, oyun arkadaşı… Bu bağlamda ebeveynleri yükü çok ve kuralsızdır. Ebeveyn hangi meslek grubuna mensup olursa olsun çocuk karşısında ebeveynlik sorumluluğunun teorisi olmayandır. Yeterli enerji, kaynak sağlama konusunda da ebeveynlerin yükü oldukça fazladır. Teorisi olmayan ebeveynliğin çocukta oluşan kaygıda en büyük rolü oynar.
EBEVEYN TÜRLERİ
Çocuk gelişimde ebeveynliğin etkileri üzerinde araştırmalar yapan DİANA BAUMRİND tamamen duyarlı ya da duyarsız hiçbir aileye rastlamamıştır.
- OTORİTER EBEVENLİK: Talepkar ve duyarlılıktan uzak ebeveyn. Ebeveynlerin her daim söz hakkı vardır ancak çocuğun asla söz hakkı yoktur. Ebeveynler çocukta sadece itaat etmesini bekler. Bunun sonucunda çocuklar kendileri için asla doğru verilere ulaşamayan, kendini değerlendiremeyen ve kaygı seviyesi en yüksek derecede bulunanlardır.
- SERBEST EBEVEYNLİK: Talep yok-kabul edicilik olan ebeveyn. Ebeveynlerin söz hakkı yoktur. Çocukları için “BIRAK YAPSIN, ONU İSTİYORSA ONU YAPSIN” bakış açısı ile devam ederler. “Özgür çocuk” yetiştirdiklerini düşünen ebeveynlerin ilgisizlikleri çocuğu ilerleyen dönemlerde depresyona sürüklediklerinin farkında bile değillerdir.
- YETKİLİ EBEVEYNLİK: Sınırların ve sevginin olduğu ebeveynlik. İki ebeveyn türünün tam ortası. Ebeveyn disiplini sağlar ancak çocuğunda söz hakkı her daim vardır. Huzur, güven ve mutluluk ortamında büyüyen çocuğun kendi için tutarlı ve akıllıca karar verme yetisi gelişir.
- DEMOKRATİK EBEVEYNLİK: Kontrol ve demokrasinin bulunduğu ebeveynlik. Hem ebeveyn hem de çocuk eşit oranda söz hakkına sahipler. Çocuk saygı görür ancak disiplin uygulanmak istediğinde itaat etmek zorlanır.
Ebeveyn türlerine göz attık. Şimdi gözlerini kapatın ve bir kare canlandırın. Bulunduğunuz aile hangi ebeveynlik türüne yakındı? Şimdi ise kişisel özelliklerinizi, bakış açınızı gözden geçirin. Nasıl da hayatınızda etkili değil mi? Kaç yaşında olursanız olun, nerede olursanız olun, kariyerinizin, hayatınızın her yerinde ebeveynleriniz var. Peki siz hangi ebeveynsiniz? Ya da siz nasıl bir ebeveyn olmak istersiniz?
