Kalça ortezlerinin amacı, ağrıyı hafifletmek ve yanlış pozisyonları düzeltmeye yardımcı olmaktır. Kalça eklemini oluşturan, femoral başın asetabulum içinde tam olarak santralize olmasını sağlamak ve dejeneratif artriti önlemektir. Özellikle yenidoğanda kalça problemlerinde erken tedavi başarılı sonuçlar vermektedir. Her 1000 doğumda 11.7 çocukta kalça problemi görülmektedir ve erkek çocuklara göre kız çocuklarda %70 daha fazla karşılaşılmaktadır. Yanlış kundaklama, genetik faktörler, intrauterin malpozisyon (aşırı kalça flek. ve add.), yetersiz amnion sıvısı, annenin pelvis yapısı, çocuğun aşırı kilolu olması da durumu tetiklemektedir.
Kalça eklemi, yürüme ve koşmada vazgeçilmez bir rol oynar. Kalça problemi yaşayan çocukta yürüdükten sonra; ördekvari yürüyüş, lordozda artış, perine ve gluteallerde genişleme, ekstremite kısalığı görülebilir.
Travmalar, yanlış pozisyonlar, eklem aşınması ve kas yırtıkları, hareketi önemli ölçüde etkiler. Tanıya bağlı olarak uygulanan fizik tedavi ve ortezleme, mevcut durumun düzeltilmesinde yardımcı olur.
Kalça ortezi, etkilenen bölgeyi stabilize etmek, kontrol etmek veya düzeltmek için tasarlanmıştır. Ortezlerde kişiye en uygun cihazı seçmek için ekip gerekir. Doktor, fizyoterapist ve protez- ortez uzmanı bu ekibin içinde yer alır. Kalça ortezi tek başına gerekli stabilite seviyesini sağlayamıyorsa, kalça-diz ortezi veya kalça-diz-ayak bileği-ayak ortezi (HKAFO) ile destekleklenmesi gerekebilir. Bu desteği verirken kişide yara oluşturmamak, bası alanlarını kontrol etmek gerekir. Kalça ortezleri ayrıca geçici veya kalıcı olarak tekerlekli sandalye kullanan kişiler için de faydalı olabilir. Destekleyici pedler oturma alanını genişletir.
Bebeğin yeterli alana sahip olmadığı veya rahimde uygun olmayan bir pozisyonda olduğu zaman ortaya çıkan, kalça displazisi, asetabulum bozukluğu veya gelişme geriliği olan bebeklere yardımcı olmak için özel ortezler ve destekler mevcuttur. Kalça ortezi, eklemi ideal pozisyonda hizalayabilir, böylece eklem düzgün bir şekilde gelişip olgunlaşır.
Kalça destekleri bazen kalça cerrahisinden sonra da kullanılabilir.
Ortezi giymenin kesin yöntemi, söz konusu modele bağlı olacaktır. Protez ve ortez uzmanı ortezi sizin için ayarlayacak ve nasıl doğru şekilde takacağınız konusunda size tavsiyelerde bulunacaktır. Fizyoterapist ise yapılan bu ortezi nasıl kullanacağınızı, hangi egzersizlerin beraberinde yapılması gerektiğini, açısal değişimlerin neler olduğunu size öğretecektir. Kalça ortezlerine örnek vermek gerekirse;
Kalça abd ortezi, termoplastik ortezdir, bel kemeri uyluk bantları ve lateral bantları vardır abdüksiyon ayarlanabilir barlarla sağlanır, kullanımı kolay ve rahattır. Kalçada 900 flek., 1200 abd. ve tam stabilizasyon sağlanır. Kalça abdüksiyon ortezinin iki kullanımı vardır;
- Pavlik bandajının devamı olarak verilebilir.
- Traksiyon, cerrahi redüksiyon veya alçı sonrasında kullanılır. Postoperatif dönemde ekstra stabilite görevi görür.
Frejka Yastığı, sırtta yastık ve yastığa bağlı bantlardan oluşur. Pavlik bandajına benzer, dinamiktir.
Von Rosen Ortezi, termoplastik materalden yapılır, kalçayı tam stabilize eder, çocuğun altı değiştirilebilir ve çocuk emekleyebilir .
Ilfeld Ortezi, iki uyluk bandı ve ayarlanabilir metal bar vardır. Pasiftir, post-op dönemde tercih edilir.
Scottish-Rite Ortezi, pelvik bant, uyluk bantları, abdüksiyon barı vardır. Kalça flek. – ekst. izin verir. Hafiftir, yürümeyi engellemez, en sık kullanılan ortezdir. Pavlik bandaj için yaşça büyük olan çocuklarda tercih edilir.
Toronto Ortezi, diz ve kalçada fleksiyona izin verilir fakat yürüme zordur. Koltuk değneği kullanılır, enerji tüketimi fazladır.
Newington ortezi, Toronto ortezine benzer, yürüme zordur.
Robert Ortezi, yürüme oldukça zordur.
Toronto, Newington ve Robert Ortezleri, hareketi kısıtlayıcı, estetik olmayan, giyme problemi olan, kullanışı rahat olmayan ortezlerdir.
Trilateral Ortez, üst kısımda quadrilateral kovan ve ayakların havada olduğu, unilateral ortezdir. Yürüme kolaydır.
Thomas Ortezi, ağırlık direkt yere aktarılır, ayak havadadır. Diğer ayağa da yükseklik verilir.
Modifiye Thomas Ortezi, ayak havadadır, bel kemeri eklenebilir.
Denis Browne Ortezi, rotasyon deformitelerinde en sık kullanılan ortezdir. İstenilen derecede varus/valgua açıları ayarlanabilir.
Torsiyonel Şaft Ortezleri, pelvik bantlı, ayak ile bağlantılı elastik ya da metal kayış olan, cerrahi öncesi kullanılan ortezdir.
Birçoğumuza yabancı gelen bu kelimeler, bu problemleri yaşayan çocukların aileleri için tanıdıktır. Doğru ortezleme, uygun kullanım ve erken teşhis hayatı paylaşmayı kolaylaştırır.
