Eğri boyun olarak bilinen, boynun yana ve öne doğru hareketini sağlayan sternokleidomastoid (SKM) kasının kasılı kalmasıyla oluşan baş pozisyonuna verilen isimdir. Boynun kasılan kas tarafına doğru eğilmesi, çene ve yüzün ise karşı tarafa doğru rotasyonu ile karakterize bir görünüm ortaya çıkar.
Doğumsal musküler tortikollis, yenidoğan veya bebeklik döneminde tanı konulan, çocukluk çağında görülen tortikolisin en sık nedenidir. Gebelik ve doğum sırasında anne karnında sıkışmaya bağlı olarak gelişen kompartman sendromu tablonun başlıca nedeni olarak düşünülür. Olgularının %30-60’ında zor doğum öyküsü bulunur. SKM kasının tümörüne bağlı olabileceği gibi, SKM kasında sertlik şeklinde de ortaya çıkabilir. Bu duruma bazı nörolojik hastalıklarda eşlik edebilir. Ayrıca görme ve işitme bozukluklarına bağlı olarak ve bazı iç organ hastalıklarında da görülebilir. Uygun tedavi yapılmaz ise pozisyonel olarak kafada düzleşme ve yüzde küçük kalma görülebilir.
Çocuğumun boynunda eğrilik var şikayeti ile doktora başvuran aileye durum izah edilir ve tanı koyabilmek için nörolojik bozukluklar, omurga deformiteleri, görme ve işitme sorunları yönünden gerekli araştırmalar yapılır. Hastanın baş ve boyun hareketleri incelenir, SKM kasının sertlik, kitle veya kısalma yönünden muayenesi yapılır. SKM kasının ultrasonla incelenmesi sonucu tanı konulur.
Tedavinin amacı, etkilenen kasın kısalmasının önlenmesi ve başın uygun pozisyonda tutulması ile ileride oluşabilecek şekil bozukluklarının önüne geçilmesidir. Tedavide aile tarafından öğrenilip, uygulanan pozisyonlama ve egzersizler son derece önemlidir. Bu nedenle tedaviye ailenin eğitimi ile başlanır. Rahatsızlığın ne olduğu, tedavi ve takibinin nasıl yapılacağı konusunda bilgilendirilir. Pozisyonlama, doğru tarafa yapılacak egzersizler, taşıma konusunda ailenin eğitilmesi önemlidir.
Örneğin, bebek yatağında normal tarafı duvar yönüne gelecek şekilde yatırılmalı, bu şekilde sesli uyaranlara, ışıklı oyuncaklara karşı boynunu aktif şekilde çevirmesi sağlanmalıdır. Oyuncaklarının ve televizyon gibi sesli görüntülü uyaranların yine bu tarafta olmasına dikkat edilmelidir. Emzirme ve beslenme de aynı taraftan yapılmalı, taşıma esnasında bir el boyun altından desteklerken, diğer kol bacak arasından geçirilerek bebeğin gövdesi desteklenmelidir.
Normal eklem hareketleri ve germe egzersizleri eksiksiz ve sık aralıklarla yapılmalıdır. Hareketler yavaş yapılmalıdır. En çok karşılaştığım hata, annelerin hareketleri çok hızlı yapmasıdır. Tedavi ve boyun açı takipleri uzmanlar tarafından düzenli yapılmalıdır. Tedavinin gecikmesine veya uygun şekilde yapılmamasına bağlı olarak kasta kalıcı kısalma ve yüzde ilerleyici asimetri gelişen hastalarda bir yaşından sonra cerrahi tedavi gündeme gelebilir. Bu nedenle bu konu önemsenmeli ve çocuğun ömür boyu çekeceği özür durumundan çıkarılmalıdır. Bilinçli ailelerle başarı oranının son derece yüksek olduğu unutulmamalıdır.
