KOAH hastalarında hava yollarının daralmasına bağlı olarak hastada solunum sıkıntısı ortaya çıkar. KOAH akciğer hastalıkları arasında ölüm nedeni olarak beşinci, uzun süreli özürlülük nedenleri arasında ise ikinci sıradadır. Sigara kullanımı bu hastalığın gelişme sebeplerinin başında yer alır. Akciğer kanserleri de sık karşılaşılan solunum sıkıntısı sebepleri arasındadır. Kistik fibroz doğumsal bir hastalık olup salgı bezlerinin ince ve akışkan olan sıvısının koyu ve yapışkan olması durumudur. Bu da akciğerde balgam ve diğer sekresyonları çıkarmayı güçleştirerek hava yollarının tıkanmasına eden olur. Bronşların tıkanması da solunum sıkıntısı ve sık enfeksiyonlara yol açar. İlaç tedavilerine ek olarak solunum rehabilitasyonu önem kazanmaya başlamıştır. Burada hastayı çalıştırmanın yanında aile eğitimi vermek de gerekir.
Solunum rehabilitasyonu hastanın fonksiyonel kapasitesini maksimuma çıkarmak için uygulanan ilaç dışı tedaviler anlamına gelir. Ortaya çıkan solunum zorluğu ve oksijensizlik kaygı ve kronik yorgunluğa yol açmaktadır. Yeterli oksijeni alabilme gayreti solunum kaslarını aşırı yorarak kişiyi halsiz ve güçsüz bırakır, günlük yaşam aktivitelerini azaltarak egzersiz kapasitesini düşürür ve yatağa bağımlılık oranını artırır. Bilimsel çalışmalar solunum rehabilitasyonunun kronik solunum sıkıntısı olan hastaların günlük yaşam aktivitelerini artırdığını, solunum sıkıntısı ataklarını, hastaneye yatış sıklığını ve hastanede kalış süresini önemli ölçüde azalttığını göstermiştir.
Göğüs hastalıkları uzmanı tarafından değerlendirilen ve solunum fonksiyon testine göre solunum rehabilitasyonu uygun görülen hastaya aerobik egzersiz testi yapılır, etkili öksürme, bronşiyal hijyen, bronşiyal drenaj, postüral drenaj uygulanır ve gevşeme teknikleri öğretilir. Kişinin aerobik egzersiz kapasitesine göre güçlendirme ve endurans (dayanıklılık) egzersizleri yaptırılır. Hastanın fonksiyonel durumuna göre 10-20 seans arasında değişen ve genellikle gün aşırı gelinen tedavi programı uygulanır. Tedavi sırasında kalp ritmi, kan oksijen düzeyi ve tansiyon gibi yaşamsal verilerini kontrol eden bilgisayar kontrollü özel egzersiz cihazları kullanılır.
Gelişen teknolojide göğüs kafesine havalı bir yelek vasıtası ile basınç ve aynı zamanda yüksek frekanslı titreşim uygulayabilen “The Vest” cihazı uygulanabilir. Böylece akciğerlerin bronşlarında birikerek havayolunu tıkayan salgıların dışarı atılması çok kolaylaşmaktadır. KOAH ve diğer kronik akciğer hastalarında solunum sıkıntısının azalması, yeni enfeksiyon ve hastaneye yatış sıklığının azalması, kan oksijen seviyesinde artış sağlanması, egzersiz toleransının artması, depresif semptomların azalması amaçlanır.
Göğüs hastalıkları, kardiyoloji, genel cerrahi, anestezi, pediatri veya farklı uzmanlık alanlarından uzman doktorların uygun gördüğü hastalar, geçirilmiş cerrahi operasyonlar sonrasında solunum fonksiyonu bozulan hastalar solunum rehabilitasyonuna alınmaktadır.
Hastaların günlük yeterli sıvı alımı ve havayolu nemlendirmesinin sağlanması ile birlikte; ihtiyacına uygun olarak seçilen solunum egzersizleri, göğüs kafesine uygulanan manuel uygulamalar ve mobilizasyon teknikleri, postür egzersizleri, gereken durumlarda çeşitli egzersiz materyalleri ve yardımcı cihaz kullanımı ile etkili öksürme tekniklerinden faydalanmak suretiyle rehabilitasyon programı uygulanır.
Covid-19 da, diğer akciğer hastalıklarına benzer şekilde, akciğerlerin nasıl ve ne düzeyde etkilendiği, mevcut akciğer hasarının ne kadar geri dönüşlü olduğu veya ne düzeyde geliştirilebileceği değerlendirilerek hastaya özgü egzersiz programının belirlendiği bir alandır.
Solunum rehabilitasyon programı hastanın günlük yaşamına dönebilmesi, rahat yürüyüp konuşabilmesi için son derece önemli bir alandır.
