Balıkesir’den kolay ulaşabileceğiniz Cumalıkızık, Osmanlı sivil mimarisinin en iyi korunmuş örnekleriyle tarihe yolculuk yapmanızı sağlıyor.
Bursa’nın Yıldırım ilçesinde yer alan Cumalıkızık Mahallesi, Osmanlı döneminden kalma renkli cumbalı evleri, dar taş sokakları ve doğal güzellikleriyle hem yerli hem de yabancı turistlerin ilgisini çekiyor. Balıkesir’den sadece 2-3 saatlik yolculukla ulaşabileceğiniz bu tarihi köy, tarih ve kültürü bir arada deneyimlemek isteyenler için ideal bir durak.
Tarihi Köken ve Adının Hikayesi
Cumalıkızık, 1300’lü yıllarda Oğuzların Kızık boyu tarafından kurulmuştur. Bölgedeki “Kızık köyleri”nden biri olan Cumalıkızık, vakıf köyü olarak inşa edilmiş ve Osmanlı döneminin izlerini günümüze taşıyor.
Köyün adıyla ilgili iki rivayet öne çıkıyor:
Çevre köylerden gelen halkın burada Cuma namazı kılması nedeniyle “Cumalık” olarak adlandırılması.
Orhan Gazi döneminde köyün “Cuma Bey’e” ait olması ve bu nedenle adının Cumalıkızık olarak kalması.
Bölgede ayrıca Bizans dönemine ait kilise kalıntıları bulunuyor, bu da köyün tarihini daha da zenginleştiriyor.
Mimari Özellikler
Cumalıkızık’ta toplam 270 ev bulunuyor; yaklaşık 180’i hâlâ aktif olarak kullanılıyor. Evler kerpiç, moloz taş ve ahşap malzemelerle inşa edilmiş, üst katlarda cumbalı veya kafesli pencereler yer alıyor.
Darb, taş döşemeli sokaklar ve eski sistem drenaj kanalları köyün özgün dokusunu koruyor. Kapı tokmakları ve kulplar çoğunlukla dövme demirden, betonarme yapı ise neredeyse hiç görülmüyor. Yapılan restorasyonlarla tarihi doku korunuyor.
UNESCO Dünya Mirası ve Koruma Statüsü
Cumalıkızık, 2014 yılında UNESCO Dünya Mirası listesine dahil edilen “Bursa ve Cumalıkızık: Osmanlı İmparatorluğunun Doğuşu” projesi kapsamında bulunuyor. Vakıf köy özelliği ve sivil mimari örnekleriyle hem tarih hem de kentsel planlama açısından büyük önem taşıyor. Koruma altındaki bölge olduğu için yapılaşma kontrollü ve sınırlı.
Gezilecek Yerler ve Deneyimler
Tarihi Evler: Renkli cumbalı evlerde yürüyüş ve fotoğraf keyfi.
Köy Camii & Hamam: Osmanlı döneminden kalan yapılar köy meydanında.
Etnografya Müzesi: Geleneksel köy yaşamını yansıtan küçük müze.
Doğa ve Atmosfer: Uludağ eteklerinde yürüyüş ve köy havası deneyimi.
Kültürel Etkinlikler: Yerel el sanatları dükkânları ve yöresel lezzetler.
Balıkesir’den Cumalıkızık’a ulaşım kolaydır; 2-3 saatlik bir yolculukla bu tarihi köyü ziyaret edebilirsiniz.
Balıkesir’den bir günübirlik veya hafta sonu gezisi planlayanlar için Cumalıkızık, Osmanlı tarihini yaşatan tarihi evleri, dar sokakları ve doğal güzellikleriyle mutlaka görülmesi gereken bir duraktır.
