Şehirlerin kalabalığı ve dijital dünyanın yükselişi ile birlikte çocukların sokaklardaki neşesi azaldı. Eskiden Balıkesir’in köy ve mahallelerinde çocuklar, akşam ezanına kadar sokaktan çıkmaz, binbir çeşit oyunla vakit geçirirdi. Günümüzde ise her çocuğun elinde bir tablet ve binbir dijital oyun var. Peki, Balıkesir’de çocuklar eskiden hangi oyunlarla büyüyordu?
Sokaklarda Fiziksel ve Sosyal Beceriler Gelişiyordu
Eskiden çocuklar, hem fiziksel hem de sosyal becerilerini sokakta oynadıkları oyunlarla geliştirirdi. En yaygın oyunlardan biri yakartoptu. İki takım arasında oynanan bu oyunda, rakip oyuncular topa dokunmadan vurularak “yakar” ve “dışarı” olurlardı. Ayrıca seksek, yere çizilen kareler üzerinde tek veya çift ayakla zıplama şeklinde oynanır, hem dengeyi hem de koordinasyonu güçlendirirdi.
İp atlama da grup oyunlarının vazgeçilmezlerindendi. Çocuklar kendi iplerini veya iki kişi tarafından çevrilen uzun ipleri atlar, bazen sayma veya şarkılar eşliğinde yarışırdı. Benzer şekilde halat çekme, özellikle köylerde bayramlar ve okul şenliklerinin vazgeçilmeziydi. İki takım, ipin iki ucundan çekerek hem gücünü hem de stratejisini test ederdi.
Hafızalarda Kalan Diğer Oyunlar
Balıkesir’in köy ve kasabalarında unutulmayan oyunlardan biri de saklambaçtı. Bir çocuk ebe olur ve diğerleri saklanırdı. Bulunduğunda ebe ile yer değiştirirdi. Benzer şekilde körebe, gözleri kapalı ebe tarafından oynanır, dokunulan çocuk ebe olurdu. Bu oyunlar, hem dayanışmayı hem de dikkat ve hız gelişimini desteklerdi.
Yağ satarım bal satarım gibi tekerlemeli oyunlar da hem zekâyı hem de hafızayı geliştirirdi. Çocuklar hızlı koşarak rakiplerinden kurtulmaya çalışır, eğlenceli bir yarış içinde hem fiziksel hem de zihinsel becerilerini artırırlardı.
Top ve Taş Oyunları: Futbol, Bilye ve Taso
Balıkesir sokaklarının vazgeçilmez oyunları arasında topla futbol önemli bir yer tutardı. Çocuklar boş arsaları, bahçeleri ve sokak aralarını mini kale haline getirir, saatlerce top peşinde koşardı. Bilye ve taso oyunları ise hem strateji hem el-göz koordinasyonunu geliştiren klasiklerdendi. Taş veya cam bilyelerle hedefe vuruş, rakibin taşını ele geçirme gibi oyunlar uzun süre hafızalarda kaldı.
Çelik çomak ve taş oyunları da çocukların yaratıcılığını ortaya çıkarırdı. Tahta parçasını çomakla vurup uzağa atmak ve rakibin taşını yakalamak gibi oyunlar, hem fiziksel beceri hem de sabır gerektirirdi.
Nostaljinin Yerini Tabletler Aldı
Ne yazık ki günümüzde sokak oyunları neredeyse unutuldu. Çocuklar artık tablet ve telefon ekranlarıyla vakit geçiriyor. Sokakta saatlerce oyun oynamak yerine, dijital oyunlar içinde kayboluyorlar. Balıkesir’in mahalleleri ve köylerinde eskiden yaşanan sokak neşesi, yerini sessizliğe bırakıyor.
Ancak bu nostalji, birçok yetişkinin hafızasında canlı kalmayı sürdürüyor. “Akşam ezanı okunana kadar eve girmeyen çocuklar vardı,” diyen köy sakinleri, eski oyunları hatırlarken hem tebessüm ediyor hem de günümüzde çocukların kaybolan sokak özgürlüğüne üzülüyor.
Sokak Oyunları, Kültürel Mirasımız
Balıkesir’de yakartop, seksek, ip atlama, halat çekme, saklambaç, körebe, yağ satarım bal satarım, bilye, taso ve çelik çomak gibi oyunlar, sadece eğlence değil, birer kültürel mirastı. Her oyun, çocuklara sosyal davranışları, rekabeti, iş birliğini ve fiziksel becerileri öğretirdi. Bugün unutulan bu oyunların hatırlanması, hem kültürel hafızayı güçlendiriyor hem de geleceğe taşınması gereken değerleri gözler önüne seriyor.
Balıkesir’de sokak oyunlarının tarihçesi, geçmişin çocukluk anılarını ve toplumsal bağlarını ortaya koyuyor. Her ne kadar teknoloji çocukların oyun anlayışını değiştirmiş olsa da, eski oyunların hatırlanması ve paylaşılması, hem nostalji hem de kültürel değerler açısından önemli bir miras olarak kalıyor.
