Balıkesir’in Unutulan Lezzeti Kaçamak Yeniden Gündemde

Mısır unuyla hazırlanan, sıcak servis edildiğinde gerçek kimliğini bulan “kaçamak”, Balıkesir’in köklü yemek kültürünün en özel tatlarından biri olarak yeniden ilgi görüyor. Peki kaçamak nedir, nereden gelir ve Balıkesir’de neden bu kadar değerli?

Balıkesir, yemek kültürü açısından Türkiye’nin en zengin şehirlerinden biri olarak kabul ediliyor. Köy sofralarından kent merkezlerindeki lokantalara kadar uzanan geniş bir mutfak geleneği, şehrin kültürel belleğini oluşturuyor. Bu mutfak zenginliği içinde bazı yemekler öne çıkıyor, bazıları ise zaman zaman gölgede kalsa da yeni kuşaklar tarafından yeniden keşfediliyor. İşte bu incelikli lezzetlerden biri olan kaçamak, son yıllarda Balıkesir’in yöresel mutfağında yeniden konuşulmaya başlandı.

Kaçamak Nedir ve Hangi Yöreye Aittir?

Kaçamak, temelinde mısır ununun özel bir şekilde kavrulup kıvamlandırılmasıyla hazırlanan, üzerine tereyağı, peynir, pekmez veya yöresel tatlandırıcılar eklenerek servis edilen geleneksel bir yemek. Karadeniz’in kuymak ve mıhlama kültürüyle benzerlik gösterse de Balıkesir’e özgü yorumuyla hem kıvam hem de sunum açısından farklı bir noktada duruyor.

Yöresel kaynaklarda kaçamağın özellikle Balıkesir’in iç kesimlerinde yaşayan Yörük ve Türkmen topluluklarının temel besinlerinden biri olduğu belirtiliyor. Dolayısıyla yemek yalnızca bir tariften ibaret değil; göçebe kültürden yerleşik yaşama uzanan bir yaşam biçiminin de somut bir yansımasını gösteriyor.

Kaçamağın Tarihsel Geçmişi ve Kültürel Önemi

Kaçamak, Balıkesir’de yüzyıllar boyunca hem günlük hayatın bir parçası hem de özel günlerin vazgeçilmezi olarak ilgi gördü. Eski anlatılarda, özellikle uzun kış aylarında enerji ihtiyacını karşılamak için tercih edilen bu yemek, köy düğünlerinde ve imece günlerinde de sıklıkla sofralara taşındı.

Kırsal yaşamda kadınların sabah erken saatlerde ocağı yakıp büyük bakır tavalarda kaçamak hazırlaması, birçok bölgede nesilden nesile aktarılan bir gelenek halini aldı. Bu yönüyle kaçamak, yalnızca bir yemek değil; kolektif bir üretim kültürünün ve aile sıcaklığının simgesi olarak kabul ediliyor.

Balıkesir’in Hangi Bölgelerinde Daha Çok Bilinir?

Balıkesir’in tamamında bilinen bir lezzet olsa da kaçamak özellikle şu bölgelerde daha fazla öne çıkıyor:

• Sındırgı: Yörük kültürünün hâlâ güçlü şekilde devam ettiği ilçede kaçamak, kahvaltı sofralarının geleneksel bir parçası.
• Dursunbey: Kırsal mahallelerde hâlâ geleneksel usulle pişirilmesiyle biliniyor.
• Kepsut ve Manyas: Hem köylerde hem de yerel festivallerde kaçamak yapımı sıkça görülüyor.
• Balya: Üretim kültürünü koruyan aileler bu yemeği özellikle kış aylarında yapmayı sürdürüyor.

Bu bölgelerde kaçamak, kimi zaman sade hâliyle kimi zaman da peynirli veya tereyağlı versiyonlarıyla sofraları süslüyor.

Kaçamak Geleneksel Olarak Nasıl Yapılır?

Kaçamak yapımında ustalık, mısır ununun kavrulma aşamasında başlıyor. Balıkesir’e özgü yöntemde mısır unu önce tereyağıyla buluşturuluyor. Un, hafif altın rengini alana kadar kavruluyor. Ardından sıcak su azar azar ekleniyor ve karışım sürekli karıştırılarak pürüzsüz bir hale getiriliyor. Bu süreç sabır istiyor çünkü kıvamın doğru tutulması yemeğin lezzetini doğrudan belirliyor.

Kıvam alan kaçamak, sıcak olarak servis tabağına alınıyor. Üzerine:

• Tereyağında kızdırılmış biber,
• Bölgeye özgü keçi peyniri veya tulum peyniri,
• Tatlı tüketmek isteyenler için ev yapımı pekmez ekleniyor. Her ekleme, kaçamağın farklı bir yorumunu oluşturuyor.

Bu yönüyle kaçamak hem besleyici hem de ekonomik bir yemek olarak Balıkesir’in geleneksel mutfağında önemli bir yer tutuyor.

Neden Yeniden Popülerleşiyor?

Son yıllarda yöresel yemeklere yönelik ilginin artması, kaçamağın yeniden gündeme taşınmasını sağladı. Balıkesir’de yerel turizmin gelişmesi, gastronomi festivallerinin çoğalması ve sosyal medya paylaşımları sayesinde bu geleneksel lezzet daha geniş kitleler tarafından tanınır hale geldi. Ayrıca doğal beslenmeye dönüş çabası içinde olan birçok kişi, mısır unu gibi temel ve yerel ürünlerle hazırlanan yemeklere yöneliyor. Bu durum kaçamağı, modern sofralarda bile aranan bir lezzet konumuna taşıyor.

Kaçamak yalnızca Balıkesir’in değil, Anadolu’nun köklü mutfak geleneğinin canlı bir parçası olarak varlığını sürdürüyor. Hem tarihsel kökeni hem kültürel geçmişi hem de yöresel çeşitliliğiyle bu yemek, Balıkesir mutfağının ne kadar zengin ve çok katmanlı olduğunu bir kez daha hatırlatıyor. Şehrin farklı bölgelerinde hâlâ aynı yöntemle pişirilmesi ise kaçamağın geleceğe taşınan özgün bir miras olduğunu gösteriyor.