İngiltere'nin başkenti Londra'da cep telefonu hırsızlıkları son yıllarda rekor seviyelere ulaştı. Resmi verilere göre ülkede her 6 dakikada bir telefon çalınırken, sokaklar adeta bir suç mahalli haline geldi. Peki, İngiltere bu krizle boğuşurken Türkiye bu konuda neden daha güvenli?
Dünyanın finans ve turizm başkentlerinden Londra, tarihinin en büyük "yankesicilik ve kapkaç" krizini yaşıyor. Metropolitan Polis verilerine göre, 2024 yılında sadece Londra'da 117.211 telefon çalındı. Bu rakam, günde ortalama 320, saatte ise 13 telefonun hırsızların eline geçtiğini gösteriyor. 2023 yılına kıyasla hırsızlık olaylarında yaşanan %153'lük artış, yetkilileri çaresiz bırakırken vatandaşları korku içinde yaşamaya itiyor. 2025 yılını geride bırakırken, Ortalama günlük; Her 6-7 dakikada bir telefon çalınıyor...
Rakamlarla İngiltere'nin "Telefon Kabusu"
İngiltere genelinde sokak hırsızlıkları 2024'te %50 artarak 483.000 vakaya ulaştı. Bu suçların büyük çoğunluğunun hedefi ise akıllı telefonlar.
Londra Merkez Üs: Hırsızlıkların epicentri (merkez üssü) Londra. 2019'da 91 bin olan vaka sayısı, pandemi sonrası sokakların hareketlenmesiyle 2024'te 117 bin ile rekor kırdı.
Hedef iPhone: Çalınan cihazların %80'ini, karaborsada yüksek değeri olan iPhone modelleri oluşturuyor. Ortalama kayıp değeri cihaz başına 1.200 Sterlin.
Suç Yöntemi: Hırsızlıklar genellikle Çarşamba akşamları, iş çıkış saatlerinde, elektrikli bisiklet kullanan organize çeteler tarafından yapılıyor.
Cezasızlık Kültürü: 116.000 hırsızlık vakasında sadece 169 şüphelinin dava edilmesi, suçluları cesaretlendiriyor.
Uzmanlar, çalınan telefonların saatler içinde parçalanarak ya da "wipe" edilerek (sıfırlanarak) Çin başta olmak üzere yurt dışındaki karaborsalara gönderildiğini belirtiyor. İngiltere hükümeti "Operation Swipe" ve "GPS ile izleme" gibi yeni yasalarla mücadele etmeye çalışsa da, sivil toplum kuruluşları önlemleri yetersiz buluyor.
Türkiye Neden İngiltere'den Daha Güvenli?
İngiltere "Avrupa'nın telefon hırsızlığı başkenti" ilan edilirken, Türkiye'de bu tür organize ve seri kapkaç olaylarının çok daha düşük seviyede olmasının arkasında hem teknolojik altyapı hem de güvenlik stratejileri yatıyor.
İşte Türkiye'yi bu konuda İngiltere'den üstün kılan 3 temel faktör:
1. MCKS ve IMEI Kayıt Sistemi (Teknolojik Duvar)
Türkiye'nin en büyük avantajı, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) tarafından yürütülen Mobil Cihaz Kayıt Sistemi (MCKS).
İngiltere'de: Çalınan bir telefon, sim kartı çıkarıldığında başka bir ülkede veya ülke içinde belli sürelerde kolayca çalıştırılabiliyor. İkinci el piyasası denetimsiz.
Türkiye'de: Yurt dışından gelen veya faturası olmayan telefonların IMEI kaydı olmadan şebeke alması mümkün değil. Çalıntı ihbarı yapılan bir cihazın IMEI numarası "kara listeye" alındığında, o cihaz Türkiye sınırları içinde bir "tuğla"ya dönüşüyor ve hiçbir operatörle çalışmıyor. Bu durum, çalıntı telefonun iç pazarda satılmasını anlamsız kılıyor.
2. Önleyici Polislik: "Yunuslar" ve "Güven Timleri" Faktörü
İngiltere'de polislerin olaylara müdahale süresi ve sokak devriyesi sıklığı eleştirilirken, Türkiye'de Emniyet Teşkilatı'nın motorize ekipleri (Yunuslar ve Güven Timleri) suçun işlenmesini zorlaştırıyor.
İstanbul gibi metropollerde, trafiğe takılmayan motorize ekiplerin varlığı, bisikletli veya motosikletli kapkaççılar için büyük bir caydırıcı güç oluşturuyor. İngiltere'de hırsızlar bisikletle kaçarken, Türkiye'de karşılarında yüksek performanslı motosikletli polisleri buluyorlar.
3. KGYS (MOBESE) ve Kamera Ağı
Türkiye, dünyanın en kapsamlı Kent Güvenlik Yönetim Sistemlerinden (KGYS) birine sahip.
Sokak ve caddelerdeki yüksek çözünürlüklü kameralar, yüz tanıma ve plaka takip sistemleri ile entegre çalışıyor. Bir kapkaç olayı yaşandığında, failin kaçış güzergahı saniyeler içinde tespit edilip sahadaki ekiplere bildiriliyor. İngiltere'de ise "kişisel verilerin gizliliği" tartışmaları nedeniyle kamera kullanımı (CCTV) yaygın olsa da, anlık takip ve müdahale yeteneği Türkiye'deki kadar agresif değil.
Türkiye'de Sorun Olmasa da Alınması Gereken "Dijital Hijyen" Önlemleri
Her ne kadar Türkiye'de sistem daha güvenli olsa da, kişisel verilerimiz cihazın kendisinden daha değerlidir. Olası bir kayıp veya hırsızlık durumuna karşı şu adımları atmanız hayati önem taşıyor:
Ekran Kilidi Süresini Kısaltın: Telefonunuzu kullanmadığınızda 30 saniye içinde otomatik kilitlenecek şekilde ayarlayın. Basit şifreler (1234, 0000) yerine biyometrik veri (FaceID/Parmak İzi) kullanın.
SIM Kart Kilidi (PIN) Koyun: Hırsızlar, SIM kartınızı başka telefona takarak SMS doğrulama kodlarınıza (Banka, E-Devlet) erişmeye çalışır. SIM kartınıza mutlaka PIN kodu koyun.
"Bul" Özelliklerini Açık Tutun: iPhone için "Bul" (Find My), Android için "Cihazımı Bul" özelliklerinin her zaman açık olduğundan emin olun. Bu özellikler cihaz kapalıyken bile (bazı yeni modellerde) sinyal verebilir.
IMEI Numaranızı Not Edin: IMEI numaranızı öğrenin ve bir yere not edin. Olası bir hırsızlıkta Savcılığa bu numara ile başvurmak, cihazın Türkiye genelinde kilitlenmesini sağlar.
Yedekleme Alışkanlığı: Fotoğraflarınızı ve rehberinizi düzenli olarak bulut sistemlerine (iCloud, Google Drive) yedekleyin. Cihaz giderse anılarınız gitmesin.
