Türkiye’nin birçok şehrinde olduğu gibi Balıkesir’de de “pazaryerlerinde kart dönemi” hızla yaygınlaşıyor. Son aylarda nakit kullanmayan tüketicilerin oranı rekor seviyeye çıkarken, esnaf da pos cihazlarına yöneliyor. Değişim, hem alışveriş alışkanlıklarını hem de pazar kültürünü dönüştürüyor.
Balıkesir’de günlük alışveriş alışkanlıkları köklü bir değişimden geçiyor. Bu değişimin en görünür olduğu yerler ise mahalle pazarları. Son dönemde birçok şehirde pazaryerlerinde kart dönemi belirgin biçimde yaygınlaşmaya başladı. Daha önce yalnızca nakit ödeme kabul eden tezgâhlar, artık pos cihazı bulunduruyor. Bu dönüşüm, tüketicilerin tercihlerinden ekonomik alışkanlıklara kadar geniş bir yelpazeyi etkiliyor.
Pandemi yıllarında hızlanan dijital ödeme eğilimi, bugün pazaryerlerinde standart hâle geliyor. Özellikle genç tüketiciler ve düzenli kart kullanan aileler, alışveriş sırasında nakit taşımak istemiyor. Aynı durum yazlık bölgelere yoğunlaşan tatilciler için de geçerli hâle geldi. Nakit taşımanın hem güvenlik riskleri hem de pratik olmayan yapısı nedeniyle, pazaryerlerinde kart dönemi kısa sürede talep yaratıyor.
Esnafın bu yeni ödeme sistemine yönelmesinin nedeni yalnızca müşteri beklentisi değil. Birçok pazarcı, kartla ödemelerin satış hacmini artırdığını söylüyor. “İnsanlar nakit azsa alışverişi yarıda kesiyordu. Şimdi kartla ödeme kolay olduğu için daha rahat alışveriş yapıyorlar” diyen bir pazarcı, yeni sistemin cirolar üzerindeki etkisini vurguluyor. Bunun yanında, gün sonunda hesaplamanın daha hızlı yapılması ve kayıtlı gelir düzeninin sağlanması da avantajlar arasında yer alıyor.
Buna karşılık, Balıkesir’deki bazı pazarcılar için yeni dönemin maliyet boyutu da tartışma yaratıyor. Pos cihazı kullanım ücretleri, banka komisyon oranları ve cihaz temini, düşük kâr marjıyla çalışan esnafı zaman zaman zorlayabiliyor. Yine de genel eğilim değişmiyor. Tüketicinin beklentisi belirginleştiği için, pazaryerlerinde kart dönemi giderek daha fazla tezgâhın standardı hâline geliyor.
Kredi kartı ve temassız ödeme alışkanlıklarının yükselişi, Türkiye genelinde finansal teknolojilere olan güveni de artırıyor. Bankalar, pos cihazı kullanımını kolaylaştırmak için düşük komisyonlu paketler sunuyor. Ayrıca mobil pos, karekod ödeme ve dijital cüzdan seçenekleri, pazarcılar için daha taşınabilir ve düşük maliyetli çözümler yaratıyor. Böylece büyük pazarların yanında küçük mahalle pazarlarında bile kartla ödeme mümkün hâle geliyor.
Tüketiciler açısından bakıldığında, en önemli avantaj hız ve güvenlik olarak öne çıkıyor. Nakit arama, para üstü bekleme ya da bozuk para bulma problemi ortadan kalkıyor. Temassız ödeme seçeneği, özellikle yoğun pazar saatlerinde hem hijyen hem de hız açısından tercih ediliyor. “Pazaryerlerinde kart dönemi hayat kurtarıyor. Çantamda bozuk para taşımıyorum, alışverişim daha hızlı bitiyor” diyen Balıkesirli bir tüketici, yeni sistemin günlük yaşamı kolaylaştırdığını belirtiyor.
Bu değişim, Balıkesir’deki pazar kültürünün geleceğine dair yeni soruları da beraberinde getiriyor. Pazaryerleri uzun yıllar boyunca nakit paranın en yaygın kullanıldığı alanlardı. Ancak dijital ödeme sistemlerinin yükselişi, pazarların modernleşme sürecini hızlandırıyor. Uzmanlar, bu dönüşümün pazarları daha güvenli, kayıtlı ve organize bir yapıya taşıyacağını savunuyor. Diğer yandan bazı sosyologlar, pazardaki pazarlık kültürünün dijitalleşmeyle birlikte zayıflayabileceğini düşünüyor.
Önümüzdeki yıllarda pazarlarda nakit kullanımının daha da azalması bekleniyor. Mobil bankacılık, dijital cüzdanlar ve QR kod ödemelerinin yaygınlaşması, pazaryerlerinde kart döneminin yalnızca bir başlangıç olduğunu gösteriyor. Esnafın büyük bölümü bu dönüşüme uyum sağlarken, bazı belediyeler pazar yerlerinde ücretsiz internet erişimi ve dijital sistem destekleri sunmaya hazırlanıyor.
Sonuç olarak Türkiye ve Balıkesir’de geleneksel pazar kültürü yeni bir evreye giriyor. Hem tüketici tarafında hem esnaf tarafında kartlı ödeme alışkanlığı hızla güçleniyor. Değişim, pazarlardaki ekonomik sirkülasyonu artırırken modern bir alışveriş deneyimini de beraberinde getiriyor. Görünen o ki pazaryerlerinde kart dönemi, yakın geleceğin kalıcı alışkanlıklarından biri olacak.
