VECD
Tasavvufi anlamda vecd “kasıt ve zorlama olmadan Allah’ın bir ihsanı şeklinde sâlike gelen ve onu kendinden geçiren ilham, feyz, his türünden şeylerle kendinden geçmesi” demektir. İbnü’l Arabî Hz. göre vecd, kalpten perdenin kalkması, sonra Hakk'ın müşahede edilmesi ve gaybın mülâhazasıdır. Vahiy peygamberlere ansızın geldiği gibi vecd de kendisini mahlûkattan soyutlayan kimseye aniden hücum eden bir haldir.
Sûfilere göre vecd halini ancak yaşayan bilebilir. İlk sûfîlerden Amr b. Osman el-Mekkî bu durumu şöyle ifade eder: “Vecdin keyfiyeti sözle anlatılamaz. Çünkü o, Allah’ın iman ve yakîn ehli katındaki sırrıdır.” Hücvirî’ye göre ise vecdin keyfiyeti, ibarenin altına girmez, yani ifadeye sığmaz. Çünkü o, mugâyebe (kaybolma) sevgiliden uzak kalmadaki elemdir; elemin kalemle beyân edilmesi ise mümkün değildir. Tâlip ile matlup arasındaki bir sır olduğu için, vecdin beyân edilmesi, o gaybetin (görünmeme) keşfedilmesiyle gerçekleşir. Vücûdun keyfiyeti hakkında nişan ve işaret sahih değildir. Çünkü Vücûd, müşâhededeki bir zevk ve neşedir. Zevk ve neşenin taleple elde edilmesi mümkün değildir. Vücûd, yani buluş ve eriş maşuktan âşığa ve sevgiliden sevene bir lütuftur. İşaret, onun hakikatinden uzaktır. Bırakın ifadeyi ve ibareyi, işaretle bile anlatılması söz konusu değildir.
Salik bu hali geçici olduğu için Allah’a tam bir yakınlık elde edememiştir. Belki tadımlık bir sevinç haline bürünen salik bu duygunun hemen geçmesi sebebiyle hüzünlenir ve daima bu neşe içinde kalsın ister. Vecd halinin birtakım kısımları vardır. Serrac, bu hali yaşayanları üç gruba ayırmıştır. Birinci gruptaki vecd haline nefsani duygular karışarak kişinin gönlünü bulandırır. İkinci grup vecd ehlidir. Yaşadıkları feyz ile keyiflenirler lakin bu geçici bir durumdur. Üçüncü gruptaki kişiler ise Allahtan gelen vecd duygusu ile fenaya ermişlerdir. Kendisinden geçen salik asıl var olanı bulmuştur.
Yüce Allah’ı üçüncü gruptaki vecd halinin etkisiyle bulan kişi her haliyle aşk olmuştur. Çünkü aşk: kalbi sadece Allah’a bağlamak, orada ondan başkasına yer vermemek ve onda kaybolmaktır. Bu halin yaşanabilmesi için de vecd yani kendinden geçmek gereklidir. Böylece salik tabiatın köleliğinden kurtularak insanı kâmil mertebesine ulaşmış olur.
