Ege ve Marmara’nın buluştuğu lezzet hattında uzun süredir tatlı bir tartışma sürüyor: Balıkesir’in höşmerimi mi, Çanakkale’nin peynir helvası mı? İki komşu ilin yüzyıllardır sahip çıktığı bu geleneksel tatlılar, benzer malzemeleri paylaşsa da lezzet ve dokuda farklı dünyalar sunuyor. Her iki taraf da “Bizimki gerçek peynir tatlısıdır” iddiasında kararlı. Peki hangisi daha özgün, hangisi damakta daha kalıcı bir iz bırakıyor?
Höşmerim: Balıkesir’in Altın Tatlısı
Höşmerim, Balıkesir mutfağının adeta sembolü. Şehrin girişinde dahi “Höşmerimin Ana Vatanına Hoş Geldiniz” tabelası ziyaretçileri karşılıyor. Balıkesirliler için höşmerim yalnızca bir tatlı değil; düğünlerin, bayramların ve misafir sofralarının değişmez geleneği.
Tatlının özünde taze peynir, irmik, şeker ve yumurta yer alıyor. Ancak höşmerimin asıl farkı, taze peynirin henüz sıcak haldeyken irmikle buluşturulmasında gizli. Bu yöntem sayesinde tatlı hem yumuşak hem de lifli bir dokuyla hazırlanıyor.
Balıkesirli ustalar höşmerimi “emek isteyen bir sabır işi” olarak tanımlıyor. Süt kaynatılır, kesilir, peynir elde edilir, ardından sıcak sıcak karışıma eklenir. Dakikalarca karıştırılan tatlı, ocaktan alındığında mis gibi süt kokusuyla mutfağı sarar. Kimi ustalar üstüne az miktarda kaymak ya da badem serper, kimi ise sade sunumun orijinalliğini savunur.
Peynir Helvası: Çanakkale’nin Gurur Lezzeti
Komşu ilde ise Çanakkale’nin peynir helvası benzer malzemelerle bambaşka bir yorum kazanır. Çanakkaleliler, höşmerime olan benzerliği kabul etse de “bizim helva fırında taçlanır” diyerek farkını ortaya koyar.
Peynir helvası genellikle koyun sütünden yapılan tuzsuz taze peynirle hazırlanır. İrmik ve şekerle harmanlanan karışım önce ocakta kavrulur, ardından fırına verilerek üzeri hafifçe kızartılır. Bu aşama tatlıya hem yoğun bir aroma hem de karamelize bir lezzet kazandırır. Fırından çıkan peynir helvası altın rengiyle göz kamaştırır, kıvamı ise höşmerime göre daha tok ve sakız gibidir.
Çanakkaleliler için bu tatlı, özellikle akşam yemeklerinden sonra çayla birlikte tüketilir. Şehrin merkezinde yer alan tarihi helvacılarda ise bu lezzet sıcak olarak servis edilir ve genellikle turistlerin ilk durağı olur.
Benzerlikleri ve Farklılıkları: Aynı Kökten İki Ayrı Tat
Her iki tatlı da süt ürünleriyle yoğrulmuş Anadolu mutfağının mirasını taşır. Ancak höşmerim ve peynir helvası arasında üç belirgin fark öne çıkar:
Pişirme Tekniği: Höşmerim ocakta pişirilir, peynir helvası ise genellikle fırınlanır.
Kıvam ve Doku: Höşmerim lif lif ayrılırken, peynir helvası daha yoğun ve sakız kıvamındadır.
Tat Profili: Höşmerim daha sütlü ve hafif bir tada sahipken, peynir helvası karamelize yüzeyiyle daha yoğun bir aroma sunar.
Malzeme benzerliği, aslında bu iki tatlının aynı kültürel köklerden beslendiğini gösterir. Ancak coğrafi koşullar, süt türü ve pişirme alışkanlıkları lezzetin yönünü belirlemiştir.
Tatlı Rekabetin Taraftarları: “Bizimki Gerçek Olan!”
Sosyal medyada sıkça karşılaşılan “Höşmerim mi, Peynir Helvası mı?” tartışmaları artık gastronomi fuarlarına bile taşınmış durumda. Balıkesirliler “Peynir helvası höşmerimin fırınlanmış hali” diyerek iddialı konuşuyor. Çanakkaleliler ise “Höşmerim bizden esinlendi ama asıl tarif bizde olgunlaştı” cevabını veriyor.
Gastronomi uzmanları ise bu çekişmeyi “aynı kültürel haritanın iki ayrı yorumu” olarak değerlendiriyor. Onlara göre asıl kazanan, Anadolu mutfağının zenginliği ve çeşitliliği.
İki Tatlı, Tek Lezzet Geleneği
Sonuçta ister höşmerim deyin ister peynir helvası, her iki tatlı da Anadolu’nun sütle yoğrulmuş sıcak hikâyesini anlatıyor. Balıkesir ve Çanakkale, bu lezzeti sahiplenirken aslında aynı sofrada buluşuyor. Farklı pişirme teknikleriyle gelişen iki tarif, Türkiye’nin damak kültüründe tatlı bir köprü kuruyor.
Yani “hangisi daha güzel?” sorusunun kesin bir cevabı yok. Çünkü höşmerim de peynir helvası da, yerel emeğin ve geleneksel ustalığın eşsiz birer yansıması.
