Baldır kasını topuk kemiğinize bağlayan kalın, güçlü ve lifli bir yapıdır aşil tendonu. Bu tendon insan vücudunda yer alan en büyük ve en kuvvetli tendondur. Aşil tendonu, ayağımızı aşağı hareket ettirmemize, yürümemize, koşmamıza, parmak uçlarımızda durmamıza ve zıplamamıza yardımcı olur. Aşil tendonu yırtılması ya da kopması durumları sıklıkla spor sırasında gerçekleşir ancak günlük hayattaki bazı aktiviteler sırasında da bu sorun yaşanabilir. Düşme, ayağın boşluğa denk gelerek kontrolsüz basması, ayak bileği burkulması, çeşitli travmalar, ısınmadan spora başlama yırtılma ve kopmaya neden olabilir. Ani hızlanmalar ve duruşlar sırasında aşil tendonuna çok fazla yük biner, bu durum yırtık ihtimalini artırır. Tendonun topuk kemiği ile birleştiği nokta ile baldıra doğru olan yaklaşık 6 santimetrelik bir bölümde kopma veya yırtılma yaşanır. Bunun nedeni ise ilgili bölümdeki kan akışının zayıf olmasıdır.
Tanı uzman hekim tarafından yapılan muayenenin ardından ultrason ya da MR ile konur. Böylelikle, kopmanın yeri ve tendonun kısmen mi yoksa tamemen mi zedelendiği tespit edilir ve buna göre uygun tedavi planı oluşturulur.
Yırtılmış ya da kopmuş aşil tendonları için iki farklı tedavi şekli vardır. Yaşınız ileriyse ve çok fazla hareket etmiyor, tendonlarınızı zorlamıyorsanız veya kısmi bir yırtık varsa doktorunuz ameliyatsız bir tedavi seçebilir. Böyle bir planda fizik ve rehabilitasyonda, önerilen esneme ve güçlendirme egzersizlerinin yapılmasını gerekir. Bunların yanı sıra ultrason ve elektroterapi tedavisi de gerekebilir. Bu tedavi yöntemlerine ek olarak tendon üzerine binen yükü hafifletmek ya da hareket etmesini önlemek için bacağın alçıya alınması, özel yürüyüş botu kullanılması ya da topuk koruyucu aparatlar da önerilebilir.
Aşil tendonunun kopması ya da yırtılması sırasında aniden baldırınızın arka bölümünden kopma sesine benzer bir ses duyulur, hissedilir (çok nadir vakalarda bu durum hissedilmeyebilir). Kişi yırtılma – kopma sırasında baldırına darbe almış gibi hisseder ve ardından şiddetli bir ağrı nedeniyle yürümekte zorlanır. Bununla beraber; şişme, morarma, sorunlu bacağı aşağı bükememe, parmak uçlarına yük binmesi sırasında sorun yaşanması, yokuş yukarı çıkarken ağrı hissi sayılabilecek belirtilerdendir.
Yırtık bir aşil tendonunun tam iyileşmesi tipik olarak yaklaşık 3-6 ay sürer. En sık 30-40 yaş arası erkeklerde tendon kopması görülür, 60 yaşından sonra ise erkeklerde ve kadınlarda gündelik zorlanmalar nedeniyle kopmalar yaşanır. Yüksek topuklu ayakkabılar tendonları zorladığı için kopma – yırtılma ihtimalini artırır, bazen tedavi amaçlı ayak bileği bölgesine yapılan steroid enjeksiyonu tendonların zayıflamasına sebebiyet vererek kopmalara neden olabilir. Romatoid artrit, lupus, gut ve diyabet gibi sağlık sorunları aşil tendonlarınızı zayıflatabilir, bazı antibiyotik çeşitleri tendon yırtılmasını kolaylaştırabilir, aşırı kilolu kişilerde aşil tendonu zorlanacağı için yırtılma ve kopmalar görülebilir, engebeli zeminlerde çalışanlar da risk grubu arasında yer alır.
Aktif hayatın içinde olan genç ve orta yaşlı kişilerde aşil tendonu yırtılması – kopması sorunu için genellikle aşil tendonu tamir ameliyatı önerilir. Yaralanmadan sonraki ilk dört hafta içinde ameliyatın yapılması önerilir. Tedaviniz cerrahi ya da cerrahi dışı olsun; mutlaka fizik tedavi ve rehabilitasyon gereklidir.
Aşil tendonunuzda yırtık – kopma olduğunu düşünüyorsanız doktora gidene kadar ilgili bacağınızı üzerine basmadan, bölgeye 20 dakika süreyle buz koyarak soğutabilirsiniz. Bacakta şişmeyi engellemek için alt bacak ve ayak bileği bölgesine bandaj sarabilirsiniz. Bacağınızı yüksekte tutmalısınız. İlkyardım her konuda olduğu gibi burada da oldukça önemlidir.
Amatör veya profesyonel sporcular, aktif günlük yaşamı olan kişiler ve gençlerde tercih edilen cerrahi müdahale ve uygulanan rehabilitasyon programları, iyileşme sürecini kısaltma ve kişiyi atletik performansına tamamen kavuşturmayı hedefler. Burada hastanın tedavi programına uyumu iyileşme sürecini daha da hızlandıracaktır.
