Tarihin akışına baktığımızda, Türklerin en dikkat çekici yönlerinden biri farklı inançlarla kurduğu güçlü bağdır. Orta Çağ döneminde bu bağın merkezinde Kamlar ve onların dünyası vardı. Kam, sadece bir din adamı değil; ruhlarla, doğayla, ateşle, suyla konuşabilen bir rehberdi. Bozkırda esen rüzgârın sesine kulak veren, dağların gölgesinde dua eden bir toplum düşünün… Onlar için doğa, yabancı bir varlık değil, en yakın dostlarıydı. Göçebe hayat tarzı, Türkleri doğanın bir parçası olmaya zorlamaktan ziyade, doğayı derinden anlamaya ve onunla uyum içinde yaşamaya itti.
Benim için ilginç olan, o dönemki inançların sadece göğe değil, yere de bakmasıdır. Nehirlerin ruhu, ateşin arındırıcılığı, toprağın bereketi... Hepsi günlük hayatın ayrılmaz bir parçasıydı. Bugün Anadolu’da hâlâ gördüğümüz "suya dilek atma" ya da "ateş üzerinden atlama" gibi geleneklerin kökeni tam da bu eski inançlardan gelir.
Türk mitolojisi de bu kültürün en renkli boyutudur. Oğuz Kağan Destanı’ndan gökyüzüyle ilgili mitlere kadar her şey, aslında bize kim olduğumuzu hatırlatıyor. Çünkü bu destanlar sadece kahramanlık hikâyeleri değil; adalet, liderlik ve doğayla uyum mesajı da veriyor.
Zamanla İslamiyet’in kabulüyle birlikte bu inançlar yok olmadı, aksine yeni bir biçim aldı. Eskiyle yeninin harmanı, Türk kültürünü benzersiz kılan şeylerden biridir. Örneğin, tasavvuftaki bazı figürler ve onların doğa sevgisi, eski inançların izlerini taşır. Şaman davullarının yankısı belki azaldı ama o ruh, Anadolu’nun derinliklerinde hâlâ hissediliyor.
Bugün dönüp baktığımızda, Türklerin Orta Çağ inanç sisteminden bize kalan şey belki de şu: İnsan doğadan kopmamalı. Çünkü köklerimizi toprağa saldığımızda, gerçekten güçlü oluruz. Belki de modern çağın karmaşasında, yeniden o bozkırın rüzgârına kulak verme zamanıdır.
Dipnot: Literatürde yaygın olarak “Şamanizm” kullanılsa da, Türklerde bu inanç sistemi “Kam” etrafında şekillendiği için bazı kaynaklarda “Kamanizm” ifadesi de geçer.
