Balıkesir Bakkallar ve Bayiler Esnaf Odası Başkanı Hasan Yançıl, alışverişe nakit veya kredi kartı şartı koşmadan veresiye formülü sunan, bir telefonla evlere servis yapan, müşterisine gerektiğinde borç veren, onun derdini dinleyen, mahallelinin kara gün dostu bakkalların, günümüzde pandemide yıldız olduğunu söyledi.
Ailelerin, çocuğunu ilk alışveriş deneyimi kazanması için bakkala gönderdiğini, akşam işten eve dönerken geç kaldığında bakkalı arayarak, “Bana iki ekmek ayır” dediğini hatırlatan Yançıl, “Bakkallar, mahalle sakinlerinin evinin adresini bilir, veresiye satar, gerekirse borç verir, seni ve aileni tanır. Mahallenin bakkal ağabeyidir o” dedi.
“AYAĞI ALIŞAN VATANDAŞLAR, MAHALLEDEKİ ESNAFIN ADETA FARKINA VARDI”
1990’dan sonra süpermarketlerin sayılarının hızla artmaya başladığı dönemlerde perakende sektörünün yeniden şekillenirken bakkalların ‘Kahraman Bakkal, Süpermarkete karşı’ haberlerinin baş aktörü olduğunu, yıllardır organize gıda zincirlerine karşı mücadele veren bakkalların, bugün yeniden gündemde olduğunu anlatan Yançıl, “Sebebi ise pandemide değişen sosyal alışkanlıklar. Türkiye’de geçen yıl Mart ayında başlayan pandemi sürecinde, neye uğradığını şaşıran tüketiciler ilk şokla beraber marketlere koştu, rafları boşalttı. Market raflarında ürün bulamayan bazı müşteriler ise mahallenin Bakkalına koştu. Bakkallara yeniden ayağı alışan müşteriler, mahalledeki esnafın adeta farkına vardı” diye konuştu.
“BAKKALLAR, BİR SOSYAL DAYANIŞMA MERKEZİ GİBİ FAALİYET GÖSTERİYOR”
Bakkalların birçok avantajının olduğunu, bir sosyal dayanışma merkezi gibi faaliyet gösteren yapılar olduğunu ifade eden Hasan Yançıl, “Bizi yakından tanıyan, kredi kartı ya da nakit para olmadığında veresiye imkanı sunan, eve servis de yapan bakkallar, pandemide yeniden yıldız oldu. Kısıtlama sürecinde evinden çıkamayan müşterilerine telefonla sipariş alıp eve teslim imkanı sunan bakkallar, çok daha fazla tercih edilmeye başlandı. Hafta sonu kısıtlamalarında eve en yakın nokta yine genellikle bakkallar oldu. Yürüme mesafesinde olup, özellikle günlük ihtiyaçları market fiyatına sunan bakkallara yönelik ilgi artmaya başladı” dedi.
“BAKKALLAR ÇOĞUNLUKLA DÜKKANI KAPATMIYOR, EL DEĞİŞTİRİYOR”
Bakkalların çoğunlukla kapanmadığını, el değiştirdiğini, sayılarının azalmadığını anlatan Yançıl, bakkalın da iş modelini değiştirdiğini ifade ederek, “1990’lı yıllardan önce envai çeşit ürün satan bakkallarda artık ürün çeşidi azalmış durumda. Daha çok ekmek, tütün mamulleri, yoğurt, süt, yumurta, çay, şeker gibi günlük ihtiyaçlara yönelik ürünler satılıyor” dedi.
“VERESİYE DEFTERİ GERİ GELDİ”
Pandemiyle birlikte bakkalların cirosunda hareketlilik olduğunu söyleyen Bakkallar Odası Başkanı Hasan Yançıl, bakkalların sabah 7:30’da dükkanı açtığını, marketlere karşı bu saat farkından dolayı bir adım öne geçtiğini söyledi.
Organize gıda sektörünün hareket kazanmasıyla birlikte eski kazançlarının kalmadığını belirten Yançıl, mahallelinin en çok yoğurt, ekmek, tütün mamulleri, süt gibi günlük ürünleri tercih ettiğini, birçok üründe marketle aynı hatta bazı ürünlerde marketten daha ucuz olduklarını belirtti.
Tedarikçilerin de pandemi döneminde açık hesap uygulamasından peşin ödemeye döndüğünü belirten Hasan Yançıl, “Gıda toptancıları vade yapıyor. Bazı üreticiler de bir hafta 15 gün vade imkanı sunuyor. Ama genelde peşin ödeme isteniyor” diye konuştu.
“DEVLETİN BİZİ KORUMASI LAZIM”
Veresiye Defterinin yeniden gündeme geldiğini anlatan Yançıl, “Pandemide işsiz kalan, finans sıkıntısı çeken, ya da kredi kartı olmayan müşteriler ile bir ayı zor bitiren emekliler veresiye defterini kabartıyor. Her aybaşı maaş alınca borcunu kapatan da var, taksitle veren de. Hatta bakkalların bazı müşterilere borç para verdiği bile oluyor. Devletin bizi koruması lazım” diyor.
“ASKIDA BAKKAL BORCU”
Bazı hayırseverlerin vatandaşın veresiye defterlerinde birikmiş olan borçlarını ödediğini, bakkallara gizli bağışta bulunduğunu kaydeden Yançıl, “Zaman zaman böyle hayırseverliklere tanık oluyoruz. Bu da, askıda ekmek ya da fatura gibi, askıda bakkal borcu” dedi.
“BAKKALLIK ÖLMEZ”
Oda Başkanı Yançıl, “Pandemi de eskiden beri mahallede olan esnafın farkına varıldı. Bunlar hem keşfedildi, hem de ne kadar gerekli olduğu hissedildi. Vatandaş market kuyruğuna girmedi, ‘Mehmet Amca bana 1 kilo un gönder eve’ dedi. Yürüme mesafesi olduğu için de pandemide bakkallarda bir hareketlilik oldu. Bakkallar, bir sosyal dayanışma merkezidir aslında. Her bakkal bir psikolog gibidir. Mahallede sizi en iyi tanıyan insandır. Ev adresinizi bilen, hastalandığı zaman çocuğunuzu doktora beraber götürebildiğiniz, yol parasını aldığınız, faizsiz kredi temin ettiğiniz kişidir” diye konuştu.
“BAKKAL, O BÖLGENİN İNSANIDIR, HERKES TANIR”
Yançıl, sözlerin şöyle tamamladı “Paraya sıkıştığınızda kuyumcu dükkanına gitmezsiniz, ama bakkala gelirsiniz, bakkallar sanki sizin dükkanınız gibidir. Ayrıca ürünleri tadarak alırsınız, fiyatlar da marketlerden ucuzdur. Bakkalda sürekli fiyat güncellenmez marketlerdeki gibi. Ancak her ne kadar bakkallara uğrama sıklığı son dönemde artarsa artsın sorunlar var. Sektörde bakkallara karşı haksız rekabet var. Bunun için perakende yasasında düzenleme yapılması lazım. Dünyanın hiçbir yerinde sabahtan akşam 10’a kadar açık kalan market yok. Dünya bunu yapmış, küçük esnafı korumaya almış. Bizde de yapılmalı.” Cengiz GÜNER