Türkiye’de son yıllarda dikkat çeken bir nüfus hareketi yaşanıyor: İç göç artık doğudan batıya değil, büyükşehirlerden Anadolu kentlerine doğru yöneliyor. İstanbul, Bursa ve İzmir gibi metropollerin yüksek yaşam maliyetleri insanları daha sakin, yaşanabilir şehirlere yönlendiriyor. Bu yeni dalganın iki önemli durağı ise Balıkesir ve Ankara. Biri sanayi, tarım ve denizle iç içe çok yönlü bir şehir; diğeri ise bürokrasi, eğitim ve kültürün merkezi. Peki, bu iç göç trendi iki şehri nasıl dönüştürüyor?
Ankara: Büyükşehirden Geriye Dönüşün Durağı
Başkent Ankara, uzun yıllar boyunca Türkiye’nin dört bir yanından göç alan bir merkezdi. Ancak son beş yılda tablo değişti. TÜİK verilerine göre Ankara, artık yalnızca göç alan değil, aynı zamanda iç göç veren bir şehir haline geldi.
Kentte artan kira fiyatları, yoğun trafik ve çalışma temposu birçok Ankaralının çevre illere taşınmasına neden oldu. Polatlı, Beypazarı, Gölbaşı ve Kızılcahamam gibi ilçeler bu nedenle son dönemde hızla büyüdü. Buna karşın, memuriyet ve eğitim olanakları Ankara’yı hâlâ cazip kılıyor. Şehir, kamu istihdamı ve üniversiteleriyle genç nüfus için önemli bir çekim merkezi olmayı sürdürüyor.
Sosyologlar, bu durumu şöyle özetliyor:
“Ankara, merkezi konumuyla hâlâ Türkiye’nin en istikrarlı kentlerinden biri. Ancak yeni nesil artık büyükşehirde yaşamak değil, büyükşehirden çalışıp küçük şehirde yaşamak istiyor.”
Bu eğilim, uzaktan çalışma kültürüyle birleştiğinde Ankara’nın iç göç dengesini tamamen değiştirmiş durumda.
Balıkesir: Sessiz Göçün Yeni Rotası
Ankara’nın aksine Balıkesir, son beş yılda göç alan şehirler arasında öne çıktı. İstanbul’a yakınlığı, ulaşım ağının gelişmesi ve yaşam maliyetlerinin düşüklüğü, şehri cazip hale getirdi. Özellikle Bandırma, Edremit ve Gönen gibi ilçeler, yeni yerleşim hareketlerinin merkezinde bulunuyor.
Balıkesir’in dikkat çekici yönü, göçün sadece emeklilerden ya da küçük işletme sahiplerinden oluşmaması. Artık beyaz yakalı çalışanlar da şehre taşınıyor. Bandırma’daki OSB ve Edremit Körfezi çevresindeki turizm yatırımları, yeni istihdam alanları yaratarak kalıcı göçü destekliyor.
İktisat uzmanları, bu dönüşümü şöyle açıklıyor:
“Balıkesir, iç göçte artık sadece göç alan değil, aynı zamanda göçü yöneten bir şehir haline geldi. İnsanlar burada hem üretime katılıyor hem de metropolden uzak kaliteli bir yaşam kurabiliyor.”
İç Göçün Sosyoekonomik Etkileri: İki Şehir, İki Model
Ankara ve Balıkesir, iç göç karşısında iki farklı model sunuyor. Ankara, yoğun nüfus yapısı nedeniyle hizmet sektörünü genişletmeye çalışırken; Balıkesir, yeni gelen nüfusu tarım, sanayi ve turizm alanlarında ekonomiye dahil ediyor.
Ankara’da göçün en çok etkilediği alan barınma krizi oldu. Son iki yılda kentte kira fiyatları %150’nin üzerinde arttı. Bu durum, orta gelirli aileleri çevre illere yönlendirdi. Balıkesir’de ise tam tersi bir tablo görülüyor. İç göç sayesinde kırsal ilçelerde nüfus dengeleniyor. Sındırgı, Kepsut ve İvrindi gibi bölgelerde tarımsal üretim yeniden canlanıyor. Göçle gelen genç nüfus, hem tarım teknolojilerine hem kırsal girişimciliğe ilgi gösteriyor.
Yaşam Kalitesi ve Göç Motivasyonu
İç göç hareketlerini yönlendiren bir diğer faktör, yaşam kalitesi. Ankara’da yüksek tempolu yaşam ve betonlaşma, özellikle pandemi sonrası dönemde birçok kişiyi kıyı illerine yönlendirdi. Balıkesir ise tam bu noktada öne çıktı. Şehrin hem Marmara hem Ege iklimini barındırması, doğayla iç içe yaşam fırsatları sunuyor. Ayvalık, Edremit ve Burhaniye gibi ilçeler; hem yerli göçmenler hem de uzaktan çalışan profesyoneller için cazip hale geldi. Balıkesir’in ekolojik tarım ve sürdürülebilir turizm projeleri de göçü kalıcı kılıyor.
Kentteki yeni yerleşimciler, yalnızca yaşamak için değil, üretmek için geliyor. Bu da Balıkesir’in iç göç modelini diğer illerden farklılaştırıyor.
Anadolu’nun Yeni Dönüşümü: Dengeli Göç Politikaları
Türkiye’de iç göç artık yalnızca ekonomik bir mesele değil, aynı zamanda sosyal bir yeniden yapılanma süreci. Ankara ve Balıkesir örnekleri, bu dönüşümün iki farklı yüzünü temsil ediyor.
Balıkesir, yerel ekonomiyi göçle güçlendiren bir model inşa ederken; Ankara, büyümesini dengelemeye çalışan bir şehir haline geliyor. Her iki kent de göçle gelen nüfusu yönetmek için yeni politikalar geliştiriyor.
Kent planlamacıları, bu süreçte dengeli yatırımların önemine dikkat çekiyor:
“Göç sadece nüfus artışı değil, aynı zamanda fırsat artışıdır. Ancak bu fırsat, doğru planlanmadığında şehirlerin dengesini bozabilir.”
Göç, Artık Sessiz Değil, Yön Verici Bir Güç
Türkiye’nin iç dinamikleri değişiyor. İç göç, artık büyükşehirlere değil, yaşam kalitesine ve üretim potansiyeline göre şekilleniyor. Balıkesir’in yükselişi, Ankara’nın yeniden yapılanma çabalarıyla birlikte, Anadolu şehirlerinin geleceğini yeniden tanımlıyor.
Belki de bu yeni dönemde göç, sadece yer değiştirmek değil, değer üretmenin yeni bir biçimi haline gelecek.
