Balıkesir’de Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği (ÇYDD) Balıkesir Şubesi ve Balıkesir Kent Konseyi iş birliğiyle düzenlenen Cumhuriyet Söyleşilerinin 8’incisi, Salih Tozan Kültür ve Sanat Merkezi’nde gerçekleştirildi. Söyleşinin konuğu, Türkçenin savunucusu ve gazeteci-yazar Feyza Hepçilingirler oldu. Etkinlikte “Cumhuriyet Türkçe demektir” vurgusu öne çıktı.
“1 Kasım, Türkçenin Kabul Edildiği Özel Bir Gün”
Programın açılış konuşmasını yapan ÇYDD Balıkesir Şube Başkanı İsmail Erten, 1 Kasım’ın Türkçenin kabul edildiği tarih olduğunu hatırlatarak, “Böyle anlamlı bir günde Türkçeye emek verenleri saygıyla anmak için bir aradayız” dedi.
Erten, Türkçenin köklü bir geçmişe sahip olduğunu vurgulayarak, “Bu ülke uygarlıkların beşiğidir. Hattiler, Luviler gibi ilk toplulukların kullandığı sesler bugün Türkçenin temellerini oluşturmuştur. Yani abecemiz dışarıdan alınma değil, bu toprakların sesidir” ifadelerini kullandı.
“Türkçe Bir Başka Güzel”
Türkçenin diğer dillerden çok daha canlı ve somut bir yapıya sahip olduğunu belirten Erten, “Türkçe ışıklı bir dildir. Kaşgarlı Mahmut, 1072’de ‘erdemini başı dildir’ demiştir. Cumhuriyet de erdemli insanların yönetimidir ve bu erdemin temeli dildir. Fazıl Hüsnü Dağlarca’nın dediği gibi, Türkçe bizim ses bayrağımızdır. Bugün Feyza Hepçilingirler de bu bayrağı taşıyan önemli bir isimdir” dedi.
“Türkçe Olmasaydı Cumhuriyet Olmazdı”
Gazeteci Feyza Hepçilingirler, konuşmasında Cumhuriyet’in Türkçeyle özdeş bir kavram olduğunu belirtti. “Cumhuriyet Türkçe demektir. Çünkü Türkçe varsa Cumhuriyet yaşar. Türkçe yoksa Cumhuriyet de yaşayamaz,” diyen Hepçilingirler, Osmanlı’nın yıkılış sürecinden Cumhuriyet’in kuruluşuna kadar dilin oynadığı kritik role değindi.
Hepçilingirler, “Osmanlı’nın yıkıntısından yeni bir devlet doğabilmesi için halkın ortak bir bilinç etrafında toplanması gerekiyordu. Bu bilincin adı Türkçeydi. Kurtuluş Savaşı’nın diğer adı Milli Mücadele’dir ve bu mücadeleyi var eden unsur Türkçedir. Türkçesiz bir Türkçülük olmazdı,” dedi.
“Türkçeyi Keşfedenler Cumhuriyeti Kurdu”
Konuşmasında Ömer Seyfettin, Ziya Gökalp ve Namık Kemal gibi isimlere de değinen Hepçilingirler, “Ömer Seyfettin sadece bir öykücü değil, Türkçülük fikrini öne çıkaran ilk isimlerden biridir. Türkçenin keşfi, Cumhuriyet’in temelini atan en büyük adımlardan biridir,” ifadelerini kullandı.
“Türkiye Cumhuriyeti, Adında Türk Olan İlk Devlettir”
Hepçilingirler, “16 Türk devletinden bahsediyoruz ama adının içinde ‘Türk’ geçen tek devlet Türkiye Cumhuriyeti’dir. Göktürkler, Selçuklular, Osmanlılar... Hiçbirinde Türk adı yoktur. Dolayısıyla Türkiye Cumhuriyeti’nin yaşaması Türkçenin yaşamasına bağlıdır. Oktay Sinanoğlu’nun dediği gibi ‘Türkçe giderse Türkiye gider’,” sözleriyle dilin Cumhuriyet için taşıdığı önemi vurguladı.
“Osmanlıca Bir Dil Değil, Yazı Sistemiydi”
Hepçilingirler, Osmanlıca’nın bir dil olmadığını belirterek, “Hiçbir halk Osmanlıca konuşmadı. Sadece yazı dili olarak kullanıldı. Üstelik Arap harfleri Türkçenin ses yapısına uygun değildi. Bu yüzden dil devrimi kaçınılmazdı. Harf devrimi olmasaydı, Türkçeyi bugünkü haline getiremezdik,” dedi.
Dil Devrimi sayesinde Türkçenin nefes aldığını söyleyen Hepçilingirler, “Arapça ve Farsçadan gelen sözcükler Türkçenin üzerine bir yük gibi binmişti. Devrimle birlikte bu yükten kurtulduk, Türkçe kendi sesini buldu,” diye konuştu.
“Bugün Türkçe Yine Tehdit Altında”
Günümüzde Türkçenin yeniden yabancı sözcüklerin istilasına uğradığını ifade eden Hepçilingirler, “Şimdi İngilizce ve Fransızca kelimelerle dolu bir dil yaratıyoruz. ‘Türkilizce’ denilebilecek yapay bir dil oluştu. Yabancı tabelalar, yanlış çeviriler, özensiz konuşmalar Türkçeyi tehdit ediyor. Dilimize sahip çıkmak Cumhuriyet’e sahip çıkmaktır,” uyarısında bulundu.
“Türkçeye Sahip Çıkmak Cumhuriyet’e Sahip Çıkmaktır”
Etkinlik sonunda katılımcılar, Türkçenin korunması ve doğru kullanılmasına yönelik duyarlılığın artması gerektiğini vurguladı. Feyza Hepçilingirler’in etkileyici anlatımı salonda uzun süre alkışlandı.
