Tutuklu ve Tutuksuz Yargılama Arasındaki Farklar Nelerdir?
Türk Ceza Kanunu ve Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) kapsamında yargılama sürecinde sanıklar, işledikleri iddia edilen suçun niteliğine ve delil durumuna bağlı olarak tutuklu veya tutuksuz yargılanabilir. Peki, bu iki yargılama şekli arasındaki farklar nelerdir?
Tutuklu Yargılama Nedir?
Tutuklu yargılama, sanığın mahkeme süreci boyunca cezaevinde bulunması anlamına gelir. CMK’nın 100. maddesi uyarınca tutuklama kararı verilebilmesi için şu şartların bulunması gerekiyor:
- Sanığın kaçma şüphesinin olması,
- Delilleri karartma ihtimalinin bulunması,
- Suçun katalog suçlar arasında yer alması (örneğin, adam öldürme, cinsel saldırı, uyuşturucu ticareti gibi ağır suçlar).
Tutuklama, hâkim kararıyla verilir ve belirli aralıklarla gözden geçirilerek devam edip etmeyeceğine karar verilir. Ancak tutukluluk süresi belirli sınırlarla kısıtlanmıştır ve uzun süreli tutukluluk, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne aykırı olarak değerlendirilebilir.
Tutuksuz Yargılama Nedir?
Tutuksuz yargılama, sanığın mahkemeye çağrıldığı tarihlerde hazır bulunması şartıyla, yargılama sürecini serbest şekilde geçirmesine olanak tanır. Tutuksuz yargılama, özellikle:
- Suçun hafif olması,
- Sanığın sabit ikametgâhının bulunması ve kaçma şüphesinin olmaması,
- Delillerin toplanmış olması ve karartılma ihtimalinin düşük olması,
- Sanığın toplum için ciddi bir tehdit oluşturmaması durumlarında uygulanır.
- Tutuksuz yargılanan kişi, dava sürecinde normal hayatına devam edebilir ancak mahkemenin belirlediği denetimli serbestlik veya adli kontrol şartlarına tabi olabilir.
Tutuklu ve tutuksuz yargılama arasındaki en temel fark, sanığın özgürlüğünün kısıtlanıp kısıtlanmadığıdır. Hukukun temel ilkelerinden biri olan “masumiyet karinesi” gereği, tutukluluk bir ceza değil, tedbir niteliğinde uygulanmalıdır.
Dolayısıyla, tutuklama kararı verilirken sanığın hak ve özgürlükleri dikkate alınmalı ve bu kararın keyfi şekilde uygulanmaması gerekir. Adil bir yargılama süreci için her iki yargılama şeklinin de hukuka uygun şekilde işletilmesi büyük önem taşıyor.