Aralık ayının gelmesiyle birlikte şehrin sokakları, çiçekçi tezgâhları ve evlerin başköşeleri o tanıdık kızıl ışıltıyla dolmaya başladı. Yılbaşı denince akla gelen ilk sembollerden biri olan "Kokina", aslında doğada tek başına yetişen bir çiçek değil, insan emeğiyle var edilen bir "tasarım harikası". Peki, Kokina neden yılbaşının vazgeçilmezi oldu? İşte efsanelerden arındırılmış gerçek hikâyesi.
Yılbaşı yaklaşırken şans, mutluluk ve bereket getirdiğine inanılan Kokina çiçeği, estetik görüntüsünün ardında büyük bir emek ve ilginç bir botanik gerçek barındırıyor. İstanbul sokaklarında Rum geleneğinden miras kalan bu bitki hakkında yapılan araştırmalar, onun aslında tek bir bitki olmadığını ortaya koyuyor.
Botanik Gerçek: İki Farklı Bitkinin Zorlu Birleşimi
Halk arasında "Kokina Çiçeği" olarak bilinse de, aslında Kokina, tek bir kökten yetişen doğal bir çiçek değildir. Bu aranjman, iki farklı orman bitkisinin insan eliyle bir araya getirilmesiyle oluşur:
Yeşil Yapraklar: Bitkinin yeşil dikenli kısmı, bilimsel adı Ruscus aculeatus olan ve Türkçede "Tavşanmemesi" olarak bilinen bitkidir.
Kırmızı Meyveler: Üzerindeki o canlı kırmızı meyveler ise genellikle Smilax excelsa veya benzeri sarmaşık türlerinden toplanan "Silcan" meyvelerleridir.
Bu iki bitki ormanlardan ayrı ayrı toplanır. Daha sonra kırmızı meyveler, yeşil dikenli dalların ucuna kırmızı iplerle tek tek, el emeğiyle dikilir veya bağlanır. Bu nedenle Kokina, doğada hazır bulunan bir çiçek değil, bir "el sanatıdır".
İsmi Nereden Geliyor?
Kokina kelimesinin kökeni Rumca'ya dayanmaktadır. Yunanca'da "Kırmızı" anlamına gelen "Kokkino" kelimesinden türemiştir. İstanbul'daki Rum nüfusun yılbaşı geleneği olarak günümüze kadar taşınan bu kültür, zamanla tüm şehre ve ülkeye yayılmıştır.
Neden Yılbaşı ile Özdeşleşti? (Efsane ve İnanış)
Kokina'nın yılbaşı ile özdeşleşmesinin temelinde "kalıcılık" ve "umut" yatar. İnanışa göre; eğer aldığınız Kokina çiçeğinin kırmızı meyveleri, bir sonraki yılbaşına kadar rengini kaybetmez ve dökülmezse, o ev sahibinin ev sahibi olacağına veya o yılın çok şanslı geçeceğine inanılır.
Botanik açıdan bakıldığında ise Ruscus aculeatus (Tavşanmemesi) oldukça dayanıklı, suyu çok az seven ve zorlu kış şartlarına direnen bir bitkidir. Meyvelerin uzun süre bozulmadan kalabilmesi, bu efsanenin sürdürülebilirliğini sağlamıştır.
Evcil Hayvan Sahipleri İçin Kritik Uyarı
Görsel şöleni büyüleyici olsa da, evlerinde kedi ve köpek besleyenlerin dikkatli olması gerekmektedir. Kokina'yı oluşturan Ruscus ve Smilax türlerinin meyveleri, evcil hayvanlar için toksik (zehirli) olabilir. Sindirilmesi durumunda mide bulantısı ve kusmaya yol açabileceğinden, bu bitkilerin "patili dostların" ulaşamayacağı yerlerde sergilenmesi hayati önem taşır.
Sonuç Olarak
Kokina; dikenli yapısı, zorlu toplanma süreci ve el emeğiyle birleştirilmesiyle aslında "zorluklar içindeki güzelliği ve umudu" temsil eder. Yeni yıla girerken alınan her Kokina demeti, sadece bir süs eşyası değil, aynı zamanda yüzyıllık bir şehir geleneğinin de yaşatılmasıdır.
