Son günlerde birçok kişi ağız içinde çıkan yaralardan şikâyetçi. Halk arasında “aft” olarak bilinen bu küçük ama rahatsız edici yaralar, kimi zaman stresle, kimi zaman ise vücutta gizli seyreden vitamin eksiklikleriyle ortaya çıkabiliyor. Uzmanlar, özellikle tekrarlayan ve uzun süre iyileşmeyen ağız yaralarının hafife alınmaması gerektiğini vurguluyor.
Ağız Yaraları Nedir?
Ağız yaraları; dudak içi, yanak, dil, damak veya diş eti gibi bölgelerde oluşan, genellikle ağrılı ve yanma hissiyle seyreden küçük ülserlerdir. Bu yaralar, çoğu zaman kendiliğinden geçse de bazı durumlarda vücutta başka bir rahatsızlığın habercisi olabilir. Genellikle 7 ila 14 gün içinde iyileşir; ancak sık tekrar eden ya da üç haftadan uzun süren lezyonlar dikkatle incelenmelidir.
Ağızda Yara Neden Çıkar?
Uzmanlara göre ağızda yara oluşmasının pek çok nedeni bulunuyor. İşte en sık görülen sebepler:
Mekanik tahriş: Diş teli, protez, dolgu veya sert gıdalar nedeniyle ağız içi dokular zarar görebiliyor.
Vitamin ve mineral eksikliği: Özellikle demir, B12 vitamini, folik asit ve çinko eksikliği, mukozayı zayıflatıyor.
Bağışıklık sistemi zayıflığı: Behçet, çölyak veya Crohn hastalığı gibi otoimmün rahatsızlıklar aft oluşumuna neden olabiliyor.
Stres ve hormonal değişiklikler: Yoğun stres, uykusuzluk ve kadınlarda adet dönemi öncesi hormonal değişimler ağız yaralarını tetikleyebiliyor.
Alerjik reaksiyonlar ve kimyasallar: Sodyum lauril sülfat (SLS) içeren diş macunları, bazı gargaralar ve sigara kullanımı da ağız dokusunu tahriş ediyor.
Enfeksiyonlar: Herpes virüsü veya mantar enfeksiyonları da ağız içi lezyonlara yol açabiliyor.
Ağız Yaralarının Çeşitleri
Ağızda oluşan yaralar farklı şekillerde sınıflandırılıyor. En yaygın türler şunlardır:
Aftöz ülser (aft): Genellikle beyaz ya da sarı renkli, etrafı kırmızı halkayla çevrili, küçük yuvarlak yaralardır.
Minor aft: 5 mm’den küçük olan ve bir hafta içinde geçen basit yaralardır.
Major aft: Daha büyük ve derin olup iyileşmesi 2-3 haftayı bulabilir.
Herpetiform aft: Çok sayıda küçük aftın kümeler halinde görülmesiyle ortaya çıkar.
Pamukçuk (Candida enfeksiyonu): Ağız içinde beyaz, silindiğinde altta kızarık yüzey bırakan mantar kaynaklı lezyonlardır.
Travmatik ülser: Yanak ısırma, diş teli baskısı veya sıcak yiyeceklerle temas sonucu oluşur.
Eğer ağız içindeki yara 3 haftadan uzun süredir iyileşmiyorsa, kanser veya ciddi bir enfeksiyonun belirtisi olabileceği için mutlaka doktora başvurulmalıdır.
Ağız Yaralarına Ne İyi Gelir?
Uzmanlar, ağız yaralarının çoğunun evde alınacak basit önlemlerle kontrol altına alınabileceğini belirtiyor.
İşte ağrıyı azaltmak ve iyileşmeyi hızlandırmak için uygulanabilecek öneriler:
Ağız hijyenine dikkat edin: Günde en az iki kez dişlerinizi fırçalayın ve antiseptik gargara kullanın.
Tuzlu su gargarası: Ilık tuzlu suyla yapılan gargara, iltihabı azaltarak yaranın iyileşmesine yardımcı olur.
Tahriş edici gıdalardan kaçının: Acı, ekşi, tuzlu ve çok sıcak yiyecekler yaranın iyileşmesini geciktirebilir.
Bol su için: Ağız kuruluğu, yaranın kötüleşmesine neden olabilir.
Sigara ve alkolü bırakın: Bu maddeler ağız içi dokusunu tahriş eder ve iyileşmeyi yavaşlatır.
Vitamin desteği alın: Doktor kontrolünde B12, demir veya folik asit takviyesi yapılabilir.
Doğal çözümler: Bal, aloe vera jeli veya karbonatlı suyla yapılan hafif gargara da rahatlama sağlayabilir.
Ne Zaman Doktora Gitmeli?
Eğer ağızda çıkan yara:
2 haftadan uzun sürüyorsa,
Sürekli tekrarlıyorsa,
Büyüyor, kanıyor veya sertleşiyorsa,
Yemek yemeyi, konuşmayı zorlaştırıyorsa,
mutlaka bir diş hekimi, dermatolog veya kulak-burun-boğaz uzmanına başvurulmalıdır.
Küçük Görünse de Önemli Bir Uyarı
Ağız içi yaralar, çoğu zaman basit nedenlerle ortaya çıksa da vücudun verdiği önemli bir uyarı sinyali olabilir. Düzensiz beslenme, stres ve vitamin eksiklikleri kadar, altta yatan bağışıklık sorunları da bu duruma yol açabilir. Bu nedenle sık tekrarlayan ağız yaraları, yalnızca yüzeysel bir sorun olarak değil, genel sağlıkla bağlantılı bir belirti olarak değerlendirilmelidir.
