Yapay zeka ile iş kaybı endişesi, son yıllarda Türkiye’de giderek artan bir toplumsal kaygıya dönüştü. Teknolojinin hızla ilerlemesi, üretimden medyaya, finanstan hizmet sektörüne kadar her alanda çalışma biçimlerini kökten değiştiriyor. Yapay zeka (YZ) destekli otomasyonun yaygınlaşması, milyonlarca çalışanın “acaba benim işim de tehlikede mi?” sorusunu sormasına yol açıyor.
Yapay Zeka Artık Sadece Mavi Yakalıları Değil, Beyaz Yakalıları da Etkiliyor
Bir dönem yalnızca fiziksel işlerdeki verimliliği artıran robot teknolojileri konuşuluyordu. Ancak son iki yılda ChatGPT, Copilot ve Midjourney gibi sistemlerin yükselişi, beyaz yakalı çalışanları da doğrudan etkiledi. Artık yazılım geliştirme, muhasebe, müşteri hizmetleri, tasarım ve hatta içerik üretimi gibi alanlarda yapay zeka destekli otomasyon yaygınlaşıyor.
Teknoloji analistleri, bu dönüşümü şöyle özetliyor:
“Yapay zeka yalnızca işleri devralmıyor; aynı zamanda iş tanımlarını da değiştiriyor. En büyük risk, dönüşüme ayak uyduramayan sektörlerde yaşanacak.”
Bu açıklama, yapay zeka ile iş kaybı endişesi konusunun sadece teknolojik değil, sosyoekonomik bir mesele haline geldiğini gösteriyor.
Türkiye’de Risk Altındaki Sektörler
Uzmanlara göre Türkiye’de öncelikli risk altında olan meslekler, tekrarlayan ve veri odaklı görevlerin yoğun olduğu alanlar. Bu kapsamda öne çıkan bazı sektörler şöyle:
Çağrı Merkezi ve Müşteri Hizmetleri:
Artık birçok banka ve e-ticaret platformu, müşteri taleplerini yapay zeka destekli chatbot’larla karşılıyor. Bu durum, insan temsilcilere olan ihtiyacı azaltıyor.Veri Girişi ve Ofis Destek Hizmetleri:
Otomatik belge tarama ve raporlama sistemleri, bu pozisyonları hızla dönüştürüyor.Muhasebe ve Finans:
Mali tabloların analizi ve hata tespiti, yapay zeka yazılımları tarafından saniyeler içinde yapılabiliyor.Gazetecilik ve İçerik Üretimi:
Yapay zeka metin üreticileri, haber yazımı ve SEO içerik üretiminde insan emeğine rakip hale geldi. Ancak yaratıcılık ve yorumlama yeteneği hâlâ insanda.Taşımacılık ve Lojistik:
Otonom araç teknolojileri gelişmeye devam ediyor. Şoförlük mesleği, uzun vadede risk altında.
Bu tablo, yapay zeka ile iş kaybı endişesi yaşayan çalışanların sayısının neden arttığını açıkça gösteriyor.
Yeni Meslekler de Ortaya Çıkıyor
Her teknolojik devrim gibi, yapay zeka da bazı işleri ortadan kaldırırken yenilerini yaratıyor. Türkiye’de özellikle veri analistliği, yapay zeka etik danışmanlığı, model eğitimi uzmanlığı ve siber güvenlik gibi alanlara olan talep hızla artıyor.
İnsan kaynakları uzmanları, bu dönüşümün yönünü şöyle açıklıyor:
“YZ birçok mesleği dönüştürüyor ama aynı zamanda adaptasyon kabiliyeti yüksek bireyler için büyük fırsatlar da yaratıyor. Geleceğin çalışanı, yapay zekayı rakip değil, asistan olarak görmeli.”
Bu yaklaşım, yapay zeka ile iş kaybı endişesi yaşayanların yeniden eğitim ve beceri geliştirme süreçlerine yönelmesini teşvik ediyor.
Türkiye’de Eğitim ve Politikaların Rolü
Uzmanlar, Türkiye’nin bu dönüşüme hazır olup olmadığı konusunda ikiye bölünmüş durumda. Bazı akademisyenler, müfredatın hâlâ sanayi dönemi odaklı olduğunu savunuyor. Buna karşın, Milli Eğitim Bakanlığı ve YÖK son yıllarda yapay zeka temelli lisans programları açarak dönüşüm sürecine katkı sunuyor.
Bu nedenle, yapay zeka ile iş kaybı endişesi yerine “yapay zeka ile iş dönüşümü” kavramına odaklanmak gerektiği belirtiliyor.
Toplumdaki Algı: Endişe mi, Fırsat mı?
Kamuoyu araştırmalarına göre, Türkiye’de çalışanların %62’si yapay zekanın işini elinden alacağından endişe duyuyor. Genç kuşak ise daha farklı düşünüyor. Z kuşağı, yapay zekayı bir tehditten ziyade “verimlilik aracı” olarak görüyor. Freelancer ekonomisinin büyümesi, dijital becerilere sahip gençlere avantaj sağlıyor.
Sosyologlar, bu farkı şöyle açıklıyor:
“Gençler dijital çağın içine doğdu. Onlar için yapay zeka, korkulacak değil, kullanılacak bir araç. Ancak 35 yaş üstü çalışanlarda kaygı düzeyi çok daha yüksek.”
Dönüşüm Kaçınılmaz, Uyum Şart
Yapay zeka ile iş kaybı endişesi, küresel ölçekte kaçınılmaz bir dönüşümün yansıması. Bu süreçte en önemli fark yaratan unsur, bireylerin ve kurumların öğrenme hızları olacak. Türkiye, genç nüfusu ve gelişen teknoloji ekosistemiyle bu değişimi avantaja çevirebilir. Ancak bunun için sadece teknolojiye değil, insana yatırım yapılması gerekiyor.
Sonuçta, geleceğin iş dünyasında yapay zeka değil, yapay zekayı etkin kullanan insanlar kazanacak.
