Ben de dahil bir çoğumuz; bilerek veya bilmeyerek ama sıklıkla, ‘Hamd’ edeceğimiz durum ile ‘Şükür’ edeceğimiz zamanı karıştırıyoruz.
O halde hangi hallerde ‘Hamd’, hangi konularda ‘Şükür’ edeceğimizi bir daha hatırlayalım…
Besmele ile başlayan Kur’an, “Hamd, alemlerin Rabbi olan Allah’a mahsustur” mealindeki Fatiha Suresi 2. Ayet’te yer alan ‘hamd’ ile devam eder.
‘Hamd’ fiili, Kur’an’da hepsi de Allah’a nisbet edilmiş olarak 43 yerde geçer. ‘Şükür’ kelimesi ve türevleri ise 75 yerde zikredilirken bunların çoğunda Allah’ın nimetleri ve ihsanlarından söz edilmekte, dolayısıyla insanların Allah’a şükretmesi gerektiği bildirilmekte ve şükredenlere verilecek mükafatlar anlatılır.
Türkiye Diyanet Vakfı’nın İslam Ansiklopedisi’ne göre, Hamd; “İyilik, güzellik, üstünlük ve erdemlilikle niteleme, övme” manasına gelirken, Şükür ise; “Yapılan iyiliği bilmek ve onu yaymak, iyilik edeni iyiliğiyle övmek; minnettarlık” anlamı taşıyor.
Dil bilimciler, hamd ve şükr kelimeleri arasında sıkı bir münasebetin bulunduğunda birleşiyor.
Bazı alimler ‘hamd ile şükür arasında anlam bakımından fark gözetmezken, dilcilerin çoğunluğuna göre şükür; kişinin kendisine yapılan bir iyiliği bilip sahibine övgü ile mukabelede bulunması ve bunu diğer insanlara da duyurmasıdır.
Hamd ise söz konusu iyiliğin kendisine yönelik olma şartı aranmadan bir kimsenin mutlak manada lütufkarlığının ve iyilik severliğinin dile getirilmesidir.
Buna göre hamd, şükürden daha kapsamlıdır...
Her hamd, bir şükür olmasına rağmen, her şükür bir hamd sayılamaz…
Şükrün karşıtı ise birçok alime göre; ‘Küfr’dür.
Hamd ve şükür; gönlümüzün hak ve hakikat sevgisi ile dolması halidir.
Allah’ın Resulü’nün “Hamd etmek, şükrün başıdır, Allah’a hamd etmeyen şükür de etmemektedir” dediği, hadisçiler tarafından rivayet edilmektedir.
Tasavvufi bakımdan ise Allah bir kula nimet verdiğinde şükretmek, o nimeti aldığında ise hamd etmek gerekir.
Ebu Musa el-Eş’ari, peygamberimizden işittiği Allah ile melekler arasında geçen şu diyaloğu rivayet eder:
“Bir kulun çocuğu öldüğü zaman Allah meleklerine, ‘Kulumun çocuğunu elinden aldınız, öyle mi’ diye sorar.
Onlar da ‘Evet’ diye cevap verirler.
Allah Teala, ‘Kulumun gönül meyvesini mi kopardınız’ diye sorar.
Melekler, bir kez daha ‘Evet’ diye cevap verirler.
Yüce Allah, ‘Kulum, o zaman ne dedi’ diye tekrar sorar.
Melekler, ‘Sana hamd etti ve ‘Biz Allah’tan geldik, Allah’a döneceğiz’ (Bakara Suresi 156. Ayet) dedi’ diye cevap verirler.
Bunun üzerine Allah, ‘Öyleyse kulum için cennette bir köşk yapın ve ona ‘Hamd Köşkü’ adını verin’ diye emreder.”
Allah, cümlemizi ‘Hamd Köşkü’ne sahip olanlardan eylesin.
Sırrın sahibine emanet olun…
