Balıkesir’in bereketli toprakları ve ılıman geçiş iklimi, sonbahara girişte üreticiye güçlü bir başlangıç şansı verir. Eylül ayında Balıkesir’de ekilecek sebzeler ve meyveler listesiyle hem hobi bahçesi sahipleri hem de balkonunda saksıda üretim yapmak isteyenler için pratik, adım adım bir yol haritası hazırladık.
1) Hazırlık: Zemini doğru kur
Plan yap: Alanı güneş durumuna göre böl. Kök sebzeleri (havuç, turp, pancar) daha derin yerlere; yapraklıları (marul, roka, ıspanak) sık hasat edebileceğin kenarlara yerleştir.
Toprak karışımı oluştur: Bahçe için iyi yanmış çiftlik gübresi + kompost + bahçe toprağı (3:2:5). Saksıda 1 birim torf + 1 birim kompost + 1/3 perlit/pomza karışımıyla kökler nefes alır.
Drenajı garanti et: Saksı deliklerini geniş tut; altına çakıl ya da kil bilyesi yay. Bahçede ağır killi zeminleri kum ve kompostla gevşet.
Ekim setini hazırla: Etiket, sisleme fısfısı, ince tırmık, el çapası, malç (saman/çam kabuğu) ve organik solucan gübresi işini kolaylaştırır.
Bölge farkını dikkate al: Edremit Körfezi kıyıları daha ılıman ilerler; Dursunbey ve İvrindi gibi iç kesimlerde gece serinlikleri artar. Ekim derinliği ve don önlemlerini buna göre ayarla.
2) Eylül takvimi: Ne, nerede, nasıl?
Eylül ayında Balıkesir’de ekilecek sebzeler ve meyveler arasında hem hızlı hasat verecek yapraklılar hem de kışa hazırlık fideleri öne çıkar.
Yapraklılar (tohumdan, saksı/bahçe)
Marul, kıvırcık, roka, tere, ıspanak, pazı, maydanoz, dereotu:
Ekim derinliği 0,5–1 cm. Günde 4–6 saat güneş yeter. 10–15 günde ilk seyreltmeyi yap; sırayı 8–12 cm aç. Sürekli hasat için ardışık ekim uygula.
Kök sebzeler (tohumdan, bahçe/saksı derin kap)
Turp: 1 cm derinlik, 20–30 günde hasat.
Havuç ve kırmızı pancar: Erken Eylül’ü kaçırma. İnce ek; çıkış sonrası 4–6 cm’ye seyrekle. Derin saksı kullan.
Soğangiller
Yeşil soğan: Tohumdan veya arpacıktan. Sık dik, demet hasadı yap.
Sarımsak: Eylül sonu–Ekim başı diş dikimi. 5–6 cm derinlik, 10–12 cm sıra üzeri mesafe. Saksıda da çok başarılı.
Brassica ailesi (fide dikimi)
Brokoli, karnabahar, beyaz/kırmızı lahana, pırasa, kereviz:
Fideyi öğleden sonra dik; can suyunu ver. Sıra üzeri 30–45 cm, sıra arası 45–60 cm. Saksıda orta-büyük hacim seç.
Baklagiller (bölgeye göre Eylül sonu)
Bakla, bezelye: İç kesimlerde Eylül sonu/erken Ekim daha güvenli. 3–4 cm derinlik; çiçeklenmede rüzgâr koruması sağla.
Meyveler (saksı/bahçe)
Çilek (fide): Eylül dikimi, ilkbaharda güçlü meyve verir. 25–30 cm aralık; saksıda askılı düzen çok verimli.
Ahududu/böğürtlen (fidan): Sonbahar–kış dinlenme dönemine girişte köklenme hızlı olur. Büyük saksı ve herek desteği kur.
Asit sevenler (yaban mersini): Asitli torf kullan; saksıda pH 4,5–5,5 hedefle.
Saksı turunçgilleri (limon/mandalina): Ilıman kıyılarda Eylül dikimi sorunsuz ilerler; iç kesimlerde kışın iç mekâna alacağın mobil saksı seç.
3) Ekim–dikim uygulaması: Adım adım
Tohum yatağını nemlendir: Toprağı çamurlaştırma; hafif nem idealdir.
Doğru derinlik: Genel kural; tohum kalınlığının 2–3 katı derine ek.
Can suyu: Dikimden hemen sonra yüzeysel ve nazik sulama yap.
Malçla kapla: 2–3 cm organik malç buharlaşmayı azaltır, toprağı ılıman tutar.
Besleme planı: Yapraklılarda azot ağırlıklı sıvı kompost çayı; kök sebzede potasyum ve fosforu öne çıkar. 15–20 günde bir hafif uygulamalar yeter.
Zararlı yönetimi: Lahanagillerde kelebek tırtılına karşı böcek tülü kur. Sarımsak/acı biber-miks spreyleriyle yaprak bitlerini caydır.
Don riski: Eylül sonunda ani serinlikte mini tünel, agril örtü veya strafor saksı kılıfı hazır dursun.
4) Saksıda üretim için altın kurallar
En az 20–30 cm derinlik hedefle; kök sebzede daha derine çık.
Günde 5–6 saat güneş alan cephe seç; rüzgârı kır.
Alt tabağa su biriktirme; “az ama sık” sulama uygula.
Her hasat sonrası yüzey kompostu ekle; toprağın canlılığını koru.
5) Hasat ve süreklilik
Yapraklılarda “kes–yenile” tekniğiyle bitkiyi genç tut.
Turpta küçük boyda erken hasat tadı artırır.
Çilekte eski yaprakları temizle; saksıyı döngüsel çiçeklenmeye teşvik et.
Boşalan yerlere yeniden Eylül ayında Balıkesir’de ekilecek sebzeler ve meyveler listesinden hızlı çeşitler ek; üretimi kesintisiz sürdür.
Dikkat edilmesi gerekenler
Tohum paketindeki min–max sıcaklık aralığını izle.
Aynı aileyi aynı yere üst üste ekme; hastalık yükünü artırırsın.
Kıyı kesimlerde tuzluluğa dikkat et; düzenli yıkama sulaması yap.
İç kesimlerde gece–gündüz farkı büyüdüğünde sulama sıklığını azalt.
