Balıkesir’in Gönen ilçesine özgü Koca Kulak mantısı, iri yapısıyla bilinen ve manda yoğurduyla servis edilen saklı bir yöresel lezzet.
Balıkesir Mutfağının Zenginliği
Balıkesir, Ege ve Marmara’nın kesişiminde yer alırken, sadece doğal güzellikleriyle değil mutfağındaki çeşitlilikle de adından söz ettiriyor. Zeytinyağı, peynirleri, otları ve et yemekleriyle bilinen bu bereketli şehir, aynı zamanda pek çok yöresel hamur işine de ev sahipliği yapıyor. Bunlardan biri de Gönen yöresine özgü Koca Kulak mantısı. İsmini iri boyutlu yapısından alan bu mantı, Balıkesir’de mantı yiyenlerin bildiği fakat çoğu mantıseverin henüz keşfetmediği gizli bir hazine.
Koca Kulak Mantısının Özelliği Nedir?
Koca Kulak mantısının en belirgin özelliği, klasik Kayseri ya da Sinop mantısına göre çok daha iri yapılması. Hamur, un, yumurta, su ve tuzla hazırlanıyor; incecik açıldıktan sonra büyük kare ya da üçgen parçalar halinde kesiliyor. İçine yörede taze çekilmiş kıyma ve rendelenmiş soğan konuyor. Karabiber gibi basit ama lezzeti öne çıkaran baharatlarla harmanlanan bu iç harç, hamurun içine bolca dolduruluyor. Sonrasında uçları kapatılarak iri ve tok görünümlü mantılar ortaya çıkıyor. İşte bu büyüklük, ona “koca kulak” adını veriyor.
Geleneksel Sunum Biçimleri
Lezzetin sırrı yalnızca hamurda ve iç harcında değil, servis şeklinde de gizli. Balıkesir’de annelerin ve ninelerin elinden çıkan bu mantı, çoğunlukla manda sütünden yapılmış ev yoğurdu ile sofralara geliyor. Sarımsakla tatlandırılan yoğurdun üzerine kızgın yağ dökülüyor. Genç kuşak genellikle tereyağı tercih ederken, özellikle yaşlılar arasında farklı bir gelenek öne çıkıyor: Zeytinyağı ve domates ya da salça sosuyla servis etmek. Bu sayede mantının lezzeti daha hafif ama bir o kadar da aromatik bir hal alıyor. Yöresel alışkanlıkların sofraya yansıması, Koca Kulak mantısını diğerlerinden ayıran en önemli özelliklerden biri.
Geleneksel Tarifin Sadeligi
Ceviz gibi malzemeler ise bu tarife dahil edilmiyor. İnternette görülen bazı tariflerde cevizle sunum önerileri bulunsa da, Gönen’deki geleneksel uygulamada böyle bir malzeme kullanılmıyor. Bu, yemeğin sadeliğini koruyan bir detay. Yörede bu mantı, özellikle annelerin elinde, aile sofralarının bereketini temsil eden bir yemek olarak değer görüyor. Düğün ya da bayram gibi büyük buluşmalarda çok sık yapılmasa da, komşuların ve akrabaların bir araya geldiği sofralarda önemli bir yeri var.
Günümüzde Koca Kulak Mantısı
Bugün Balıkesir’in merkezinde veya Gönen’de küçük işletmelerde Koca Kulak mantısını menülerde görmek mümkün. Özellikle ev yemekleri yapan bazı lokantalar, bu özel lezzeti müşterilerine sunuyor. Ancak şehrin öne çıkan büyük restoranlarında hâlâ yaygın bir şekilde yer almıyor. Yine de gastronomi turizminin gelişmesiyle birlikte bu mantının önümüzdeki yıllarda daha fazla dikkat çekmesi bekleniyor. Balıkesir’in mantı kültürünü bilenler için Koca Kulak, adeta saklı bir hazine.
Balıkesir’in Kültürel Mirası
Bu lezzet, yalnızca doyurucu yapısıyla değil, taşıdığı kültürel anlamla da özel. Koca Kulak mantısı, Balıkesir’in mutfak kültürünü, annelerin mutfaktaki emeğini ve yöresel farklılıkları temsil eden bir miras niteliğinde. Balıkesir’e yolu düşenler için ise hem doyurucu hem de hafızalarda kalıcı bir deneyim sunuyor.
Hamur için:
2 yumurta
2 su bardağı su (yaklaşık 400 ml)
1 tatlı kaşığı tuz
7 su bardağı un (yaklaşık 900 g, kontrollü ekleyin)
İç harç için:
500 g dana kıyma (orta yağlı)
2 büyük kuru soğan (rendelenmiş, hafif sıkılmış)
1 tatlı kaşığı tuz
1 tatlı kaşığı karabiber
Sos ve servis için:
1 kg yoğurt (mümkünse ev yapımı manda yoğurdu)
3–4 diş sarımsak (ezilmiş)
3–4 yemek kaşığı tereyağı veya 5–6 yemek kaşığı zeytinyağı
1 yemek kaşığı domates salçası veya 2 adet rendelenmiş domates
1 tatlı kaşığı pul biber
İsteğe göre kuru nane
Yapılışı
Hamur: Yumurta, su ve tuzu karıştırın. Azar azar unu ekleyerek kulak memesi kıvamında yoğurun. 30 dakika dinlendirin.
İç harç: Kıyma, soğan, tuz ve karabiberi yoğurun.
Şekil verme: Hamuru 3–4 bezeye ayırın, ince açın. Kareler kesin, iç harç koyun ve iri parçalar halinde kapatın.
Haşlama: Kaynar tuzlu suda mantıları pişirin. Yüzeye çıkınca alın.
Servis: Yoğurdu sarımsakla karıştırın. Sos için tereyağı eritip pul biber ekleyebilir veya daha geleneksel şekilde zeytinyağında domates/salça kavurabilirsiniz. Mantıların üzerine önce yoğurt, sonra sos gezdirin.
Püf Noktaları
Mantılar iri olmalı; “Koca Kulak” adını buradan alır.
Sarımsaklı yoğurdun manda sütünden olması lezzeti taçlandırır.
Geleneksel sunum için zeytinyağı + domates/salça sosunu deneyin.
Koca Kulak mantısı, Balıkesir’in mutfak kültürünü yansıtan, annelerin mutfaktaki emeğini sofralara taşıyan eşsiz bir lezzet. Balıkesir’e yolu düşenler için bu mantıyı tatmak, şehrin gizli hazinelerinden birini keşfetmek demek.
