Hızla gelişen dünyamızda, devamlı büyüyen şehirlerde trafik, karmaşa ve hava kirliliği artarken, parkların ve spor alanlarının azalması, fiziksel aktiviteleri sınırlandırmakta dolayısıyla egzersiz eksikliği veya hareketsizlik, kalp ve damar hastalıklarına, şişmanlık, akciğer kanseri, yüksek tansiyon, depresyon ve osteoporoz gibi hastalık risklerini de artırmaktadır.
Egzersizin ise insan sağlığı üzerine olan olumlu etkileri kabul görmekte ve sporun günlük hayatımıza yerleştirilmesinin önemi gün geçtikçe artmaktadır. Egzersiz, bireylerin fiziksel olarak daha zinde ve sağlıklı olmalarına katkı sağlar. Düzenli egzersiz yapmak kalp dolaşım sistemi başta olmak üzere birçok hastalığa hatta kansere yakalanma riskini de azaltır.
Egzersiz ile form tutma, ölüm riskinin azalmasına neden olmanın yanında kardiyovasküler hastalıklar, kronik solunum yolu hastalıkları, diabetes mellitus, obezite, kanser, osteoporoz gibi hastalıkların gelişim riskinin azalmasına ve bu hastalıkların semptomlarının kontrol altına alınmasına katkıda bulunur.
Bu doğrultuda bireye özel kardiyopulmoner ve anaerobik egzersiz testleri ile kişinin performansının belirlenmesi ve değerlendirilmesi sonucu egzersiz reçetesi oluşturulur.
Spor fizyolojisi laboratuvarında sağlıklı olup spora başlamak isteyen bireylere, obezite veya kilo alamama problemi olanlara, hipertansiyon, kardiyovasküler hastalık, kronik solunum yolu hastalığı, diabetes mellitus, kanser, osteoporoz hastalığı olanlara, çocuklara, yaşlılara, hamilelere egzersiz reçetesi düzenlenir.
Bireye özel egzersiz reçetesi oluşturmak için egzersize başlamak isteyen birey, bir ön değerlendirmeden geçirilir. Risk faktörleri ile hastalık taramaları yapıldıktan sonra bireyin mevcut form durumu analiz edilir ve bireye özel egzersiz reçetesi düzenlenir.
Organize egzersiz programlarına başlamadan önce kişilerin, belirli kriterleri doğrultusunda koroner arter hastalığı için seçilmiş risk faktörleri açısından ve kardiyovasküler, pulmoner veya endokrin hastalık risklerine ilişkin bulgu ve semptomlar açısından değerlendirilmesi gerekmektedir.
Bireyler öncelikle yaş, sağlık durumu, semptom ve risk faktörlerine göre düşük, orta, yüksek risk grubu olacak şekilde üç kategoriye ayrılır.
Egzersiz reçetelendirilmesi yapılırken;
Egzersiz testinin ve hekim gözetiminin ne zaman gerektiğine dair önerilerin dikkate alınması, bu bireylerde daha güvenli ve etkin bir egzersiz reçetesi planlamaya yardımcı olacaktır.
Yüksek risk grubuna dahil olan bireylerle, orta risk taşıyan ve yoğun egzersiz yapmayı planlayan bireylerin egzersiz testine alınmaları gerekmektedir. Düşük risk grubundaki bireylere egzersiz testi uygulanmadan uygun egzersiz reçetesi verilebilir.
Risk analizinden sonra bireylerin ayrıntılı fizik muayenesi yapılır, gerekli kan tahlilleri istenir, hastalık ve aile hikayesi sorgulanır. Ayrıca kişinin obezite ile ilişkili hastalık riskleri de analiz edilmelidir.
