Tarım politikalarına altlık teşkil edecek veri setlerinin üretilmesi amacıyla genel tarım sayımı gerçekleştirilmesi için Tarım ve Orman Bakanlığı ile Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) arasında Genel Tarım Sayımı Yapılmasına İlişkin Protokol imzalandı.
Yapılacak olan Genel Tarım Sayımının ilk aşamasında; mevcut idari kayıtlarda yer almayan tarım arazilerinin belirlenmesi ve bu araziler üzerinde tarımsal faaliyette bulunan tarımsal işletmelerin tespiti gerçekleştirilecek. Ayrıca ön tarama faaliyetleri, soru formları ve veri giriş programlarının hazırlanması, bilgilendirme, eğitim ve tanıtım faaliyetleri yapılacak.
İkinci aşamada ise ilk aşamada elde edilen bilgiler esas alınarak, uluslararası gereklilikler ve ulusal ihtiyaçlar doğrultusunda belirlenen değişkenlere ilişkin veriler sahadan derlenerek elde edilecek veriler kamuoyu ile paylaşılacak.
Cumhuriyetin ilanından sonra, ilk tarım sayımı 1927 yılında yapıldı. Bu sayım bir anlamda kurtuluş savaşı sonrası Osmanlı İmparatorluğu’ndan kalan ilk tarım envanteri niteliğindedir. Tam sayım esasına dayanan 1927 Tarım sayımı 1927 yılı Ekim ayında; çiftçi aileleri, ekili alanlar, üretim miktar ve değeri ile hayvanlar, tarım alet ve makinelerini içine alan bir kapsamda uygulanmıştır. Sayımda derlenen veriler genel olarak, çiftçi ailesine ilişkin bilgiler, aile mülkiyetinde bulunan veya aile tarafından işlenen tapulu/tapusuz arazi miktarı, işletme işlerinde kullanılan çeki ve koşum hayvanlarının türü ve sayısı, tarım aletleri, ekilen ürünler, ekim alanları ve birime verimler ile hayvan sayılarından oluşmaktadır.
Daha sonra sırasıyla 1950, 1963, 1970, 1980, 1991 ve 2001 yıllarında toplamda 7 kez yapılan Tarım Sayımı en son 2001 yılında yapılmış bir daha yapılmamıştı.
Tarım sayımı aslında 1955 yılında yürürlüğe giren 6534 sayılı Yasa ile Genel Tarım Sayımları’nın sonu (0) ile biten yıllarda yapılması hükme bağlanmıştır. Fakat 1960 yılında yapılması gereken sayım Birleşmiş Milletler tarafından bütün dünyada yapılması öngörülen 10 yıllık sayım programları çerçevesinde 1963 yılında yapılmıştır. 1963 yılında derlenen veriler ise; tarımsal işletmelerin sayısı, arazinin tasarruf ve kullanılma şekli, ekilen araziler ve elde edilen ürün bilgileri, sulanan ve gübrelenen arazi bilgileri, büyük ve küçükbaş hayvan sayıları ve hayvansal ürün üretim bilgileri, tarımsal üretimde kullanılan, insan, makine ve hayvan gücü bilgileri, hane halkının eğitim durumu, mesleği, ekonomik faaliyet alanı ve diğer özellikleri ile göç durumu ve göç sebepleri gibi bilgilerden oluşmuştur.
Diğer sayımlardan farklı olarak 1980 genel tarım sayımı daha katılımcı bir anlayış ile yapılmıştır. 1980 Genel Tarım Sayımının çalışmaları, ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile üniversitelerin katılımlarıyla komisyonlar kurulmuş bunun yanında Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) ile yakın işbirliğine gidilmiş, ayrıca üniversitelerden sayımın niteliğine ve yapılması gerekenlere ilişkin yazılı görüşleri sorulmuştur. 1980 yılında yapılan genel tarım sayımı, Türkiye’deki arazi genişliği ne olursa olsun bitkisel ürün yetiştiren tüm işletmeler ile en az 2 büyükbaş ve 5 küçükbaş hayvanı olan tüm tarımsal işletmeleri kapsamıştır.
Türkiye son tarım sayımını 2001 yılında yaptı. Bu genel tarım sayımı ile tarımsal işletme listesi ile tüm tarımsal işletmelere ilişkin ayrıntılı bilgilerin toplanarak Çiftçi Kayıt Sistemi elde edilmesi ve ara yıllarda tarımsal işletmeler ile ilgili araştırmalara alt yapı oluşturulması hedeflendi. Cari tarım istatistikleri ile derlenemeyen tarımsal işletmelerin büyüklükleri, tipleri, arazi tasarruf şekli, arazi parça sayısı, kimyasal gübre ve zirai mücadele ilacı kullanımı, hane halkı kompozisyonu gibi bilgilerin derlenmesi amaçlanmıştır. Ancak sayımın amaçlarından birisi olan Çiftçi Kayıt Sistemi, daha sonra Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı bünyesinde oluşturulmuştur.
22 yıldan bu yana yapılmayan Tarım Sayımının günümüz şartları ve teknolojisi ele alındığında diğer sayımlara göre daha hızlı bir şekilde gerçekleştirileceği beklenmekte aynı zamanda sayımda izlenilecek yollarda kamuoyu tarafından merak edilmektedir.
