MS’de medikal tedavini amacı; sinir dokusu içerisinde demiyelinizasyona neden olan ve zaman zaman alevlenen iltihabi süreci kontrol altına almak, hastalık sebebiyle oluşan şikayetleri ortadan kaldırmaktır.
Immunosupresif tedavide kortikosteroidler, enflamasyonu baskılamak amacıyla kullanılır. Fakat kortikosteoid kullanan bu hastalarda ani olarak gelişen yorgunluk, halsizlik, hipertansiyon, taşikardi gibi semptomlar görülebilir. Uzun dönemde ise osteoporoz ortaya çıkabilir. Steroide yanıt vermeyen ağır atağı olan hastalarda plazmaferez (plazma değişikliği) adı verilen, kandaki iltihaba sebep olan maddelerin uzaklaştırıldığı bir yöntemin yararlı olduğu düşünülmektedir. Bunlara ek olarak kök hücre tedavisi, monoklonal antikor tedavisi de uygulanmaktadır. Interferonlar; hastalığın alevlenmesine sebep olan faktörleri engelleyebilir. Bu sayede alevlenme sayısını azaltır ve hastalığın progresyonunu yavaşlatır. Demiyelinizasyonu yavaşlattığı veya engellediği bilinmektedir. Interferon kullanımının yan etkileri; ateş ve titreme, terleme, kas ağrısı, yorgunluk, depresyon olarak izlenebilir.
MS’ de fizik tedavi ve rehabilitasyonun amaçları;
- Bağımsız olarak yürüyebilen fakat yürüme mesafesi kısalmış hasta grubuda; postüral kontrolün geliştirilmesi, normal hareket komponentleri ve paternlerinin fasilitasyonu, kas kuvvetinin geliştirilmesi, normal duruş dengesi, yürüme ve koordinasyonun geliştirilmesi, hastanın GYA’leri sırasında spontan olarak geliştirebileceği kompansasyon stratejilerinin inhibisyonu, hastalık hakkında bilgilendirme ve günlük yaşamda dikkat edilmesi gereken prensiplerin öğretilmesi (sıcak ve enfeksiyonlardan korunma gibi), ev programı ile düzenli egzersiz alışkanlığının yerleştirilmesidir.
- Orta dönem yani destekle de olsa çok kısa mesafe yürüyebilen hasta grubunda; pulmoner rehabilitasyon yöntemlerini kullanarak hastanın akciğer kapasitelerini mümkün olan en iyi durumda tutmak, kas kuvvetini korumaya ve mümkün olduğunca arttırmaya çalışmak, N.E.H.’nin devamını sağlamak , proksimal kas gruplarını fonksiyonel halde tutmaya çalışmak, spastisiteyi inhibe etmek, enerji tüketimini minimale indirmek amacıyla GYA’ de uygun kompansasyon tekniklerini öğretmek ve uygun kendine yardım aletleri seçmek, ev içi düzenlemeleri, uygun yürüme yardımcıları - ortez seçimi ile hastanın mobilizasyonunu mümkün olduğunca devam ettirerek tekerlekli sandalyeye geçişi geciktirmektir.
- İleri dönem yani tekerlekli sandalye ve yatağa bağımlı bu hasta grubunda; uygun tekerlekli sandalye dizaynı ve sandalyede yapacağı egzersizlerin öğretilmesi, uygun yatak seçimi, yatak komplikasyonlarının önlenmesi (Akc. enfeksiyonları, dekübitis ülserleri, eklem kontraktürleri vs.), uygun transfer yöntemlerinin öğretilmesi ve ev içi düzenlemelerin yapılmasıdır.
Tedavide dikkat edilmesi gereken en önemli durum alevlenme dönemlerinde fizik tedavi uygulanmaması ve hastanın kesinlikle dinlendirilmesidir. Hasta plazmaferez ve IV IG tedavisi alırken fizik tedavi minimuma indirgenmeli, daha çok yatak içi egzersizler tercih edilmelidir. Egzersiz programında hastanın yorulmaması amaçlanmalı, tedavi uzun dinlenme periyotları içermelidir. Aşırı dirençli egzersiz ve ağırlık programlarından kaçınılmalıdır. Kortikosteroid kullanımı osteoporoz geliştirebileceği için, özellikle kalça eklemini ilgilendiren hareketlerde dikkatli olunmalıdır (aşırı rotasyon ve adduksiyona zorlanmamalı, tek taraflı aşırı yük bindirecek aktivitelerden ve aproksimasyondan kaçınılmalıdır). Ayrıca pliometrik egzersizlerin osteoporotik hastalarda kırıklara neden olabileceği dikkate alınmalıdır.
